Het is bekend dat stiefouders het niet altijd gemakkelijk hebben. Maar ook bij de biologische ouder in een nieuw samengesteld gezin loopt het niet zomaar van een leien dakje.
Voor de ouder lijkt het bij momenten alsof je tussen kinderen en je nieuwe partner staat. En hoewel je je best doet om het voor iedereen goed te hebben, lukt dat niet altijd. Of je hebt de indruk dat je partner het onmogelijke van je eist en weet niet hoe je moet reageren.
Herken je dat? Lees hieronder de tien aandachtspunten voor biologische ouders in een samengesteld gezin.
1. Besef dat jij een spilfiguur bent in dit gezin
Het zijn jouw kinderen en het is jouw partner. Jij hebt een primaire band met elk van hen en bent de verbindende factor. Als jij er niet was, bestond dit gezin niet.
Dit kan fijn aanvoelen (jij ziet de anderen stuk voor stuk graag en maakt de meeste kans dat de anderen jou graag zien) maar even goed kan dit als een last overkomen. Als je merkt dat de andere gezinsleden bij jou komen aankloppen met problemen terwijl je liever zou hebben dat ze het onderling zouden uitvechten bijvoorbeeld.
Jij bent een spilfiguur in dit gezin en daar kan je niet aan voorbij. Want ook al zou je dat graag anders hebben, een samengesteld gezin is een samengesteld gezin en ook al draait het nog zo goed: dat is anders dan in een ‘gewoon’ gezin. Als je je rol als spilfiguur niet opneemt, zal je partner het gevoel krijgen dat je er niet bent op cruciale momenten.
Als spilfiguur* is het logisch dat je partner of kinderen bij jou komen aankloppen in het geval ze zich kwetsbaar voelen. Als je merkt dat er grote spanningen zijn tussen je kinderen en je partner, zou je zelfs kunnen afspreken dat ze jou er bij betrekken.
(* een spilfiguur zijn betekent niet dat het jouw verantwoordelijkheid is iedereen tevreden te stellen of de ander zijn/haar behoeften in te vullen)
2. Maak ruimte voor jezelf
Als spilfiguur draag je dus heel wat verantwoordelijkheid. Het is belangrijk dat jij je goed in je vel blijft voelen. Zorg dus dat er wat ruimte voor jou is.
Bespreek met je partner op welke manieren jij ruimte voor jezelf kan innemen zonder dat je partner daarbij het gevoel heeft dat je verantwoordelijkheid afschuift. Dit is misschien een moeilijke opdracht omdat er zoveel te doen en te regelen valt in je gezin. Toch is het belangrijk!
3. Laat je partner weten waar jij het moeilijk mee hebt
Je doet erg je best om te bemiddelen tussen alle partijen die aan je mouw trekken. Maar je hebt het gedrag van je ex niet in de hand, begrijpt niet waarom je partner zich ergert aan je kinderen, beseft niet hoe je het ‘vreemd’ gedrag van je kinderen kan begrijpen enz.
Hoe hard je ook je best doet, dit soort problemen kan jij niet in je eentje oplossen en dat kan je best een machteloos gevoel geven. In plaats van te doen alsof je er niks mee te maken hebt of de ander te verwijten, loont het veel meer de moeite om met je partner te bespreken dat jij het moeilijk hebt.
Ook al kan je je dus inleven in de pijn van anderen, ook bij jouw pijn mag stil gestaan worden.
“Schat, ik snap dat jij geen gemakkelijke rol hebt, maar weet je: ik weet eigenlijk helemaal niet hoe ik dit kan oplossen zonder mijn kinderen het gevoel te geven dat ik er niet meer voor hen ben. Ik voel me er rot bij. Wil je naar me luisteren? Ik luister ook graag naar hoe dat voor jou is.”
4. Hou orde in de relaties
Er zijn een aantal wetten waaraan een nieuw samengesteld gezin moet voldoen alvorens ieder rust vindt in de positie die hij of zij inneemt. Hier vind je enkele belangrijke regels:
- Als ouders kan je niet scheiden. De verantwoordelijkheid over de opvoeding deel je dus met je vorige partner. Je kan natuurlijk wel eens luisteren naar de suggesties van je nieuwe partner. Is je vorige partner gestorven, dan is dat eigenlijk net zo.
- Als je nieuwe partner mee de verantwoordelijkheid draagt voor je kinderen en dit goed loopt, is dit natuurlijk een mooi cadeau voor iedereen. Bedank je partner hiervoor; hij of zij is een echte plusouder en dat mag gezegd!
- Over de huisregels en dagelijkse afspraken heeft je nieuwe partner echt wel iets mee te beslissen. Bespreek samen wat jullie gemeenschappelijke regels zijn en communiceer ze aan de kinderen. Kinderen kunnen meestal wel om met nieuwe regels, ook als die anders zijn bij de andere ouder of anders dan vroeger.
- Val je partner niet af in het nabij zijn van de kinderen.
5. Weet dat er een onderscheid is tussen je rol als ouder en je rol als geliefde
In een niet-samengesteld gezin sta je dikwijls niet stil bij deze twee rollen. Ze zijn vanzelfsprekend omdat jij ze samen met één mens deelt: je partner.
Sommige relaties lopen op de klippen omdat de komst van de kinderen de rol van de geliefde helemaal op de achtergrond plaatst. Partners zijn dan alleen nog maar ouders. Ze zien alleen nog maar de kinderen en hebben geen oog meer voor elkaar als geliefden. Misschien is je vorige relatie daar op stuk gelopen.
In een samengesteld gezin ben jij de ouder, maar je partner is niet de ouder van je kinderen. Je verhoudt je dus anders ten opzichte van de kinderen en dat maakt het erg bijzonder. In tegenstelling tot een ‘normaal’ gezin was jij eerst ouder alvorens je de geliefde werd van je partner. Dat is de wereld op zijn kop.
Het is belangrijk dat jij niet vergeet beide rollen op te nemen. Als je enkel ouder bent, zal je partner zich niet gezien voelen en het op termijn niet meer volhouden. Als je enkel oog hebt voor je rol als geliefde, zullen je kinderen zich in de steek gelaten voelen. Aan jou om het evenwicht te bewaren.
6. Wees mild voor je partner, de stiefouder, maar grens af waar het onredelijk wordt
Stiefouders hebben het niet gemakkelijk: ze worden geconfronteerd met halve gezinnen die hun eigen regeltjes, waarden en gewoonten hebben en die misschien anders zijn dan zij zouden willen.
Je kan naar je partner luisteren hoe hij of zij het zou willen en misschien kan je hier of daar een compromis sluiten. Maar hoe je het ook draait of keert: de stiefouder zal zich op een bepaald moment voor een stuk moeten invoegen bij wat al is. Dat kan aartsmoeilijk zijn. Het vraagt heel wat van een stiefouder om het ideale plaatje in zijn of haar hoofd los te laten. Soms is dat echt rouwen.
Misschien heeft je nieuwe partner zelf geen kinderen. Hij heeft niet de tijd gehad om te wennen aan het hebben van kinderen, zoals jij. Of koestert nog van die idealen die je – als je eenmaal kinderen hebt – noodgedwongen leert te laten vallen. Zo kon ik mij vroeger – toen ik zelf nog geen kinderen had – ergeren aan de tijd dat de kinderen van mijn man voor tv doorbrachten ’s morgens. Nu ik zelf kinderen heb, heb ik ontdekt dat het erg handig is om op sommige momenten even de tv op te zetten.
Wees dus mild voor je partner, de stiefouder. Hij heeft veel te leren. Het heeft geen zin om te verwijten dat hij wist waar ze aan begon, want dat wist hij niet.
Toon je begrip voor de moeilijke situatie, maar grens af waar het onredelijk wordt. Soms lijkt het immers wel alsof de stiefouder soms A zegt en dan B. Het komt er dan dikwijls op neer dat de stiefouder (diep) van binnen niet aanvaardt dat jij al kinderen hebt. Hier kan je niks mee. Dit gedrag dien je af te grenzen door te laten weten hoe machteloos het jou maakt.
“Schat, gisteren vroeg je het zo te doen en vandaag vraag je het anders. Ik begrijp dat het niet makkelijk voor je is. Ik wil erg mijn best voor je doen want ik zie je graag. Maar hier stuit ik op een grens. Ik weet het niet meer. Ik voel me machteloos. Wil je even naar mijn standpunt luisteren en kijken hoe we hier samen uit komen?”
7. Onderhoud de band met je kinderen.
Je kinderen hebben best wat te verduren gehad. Niet alleen is hun vertrouwde nest uit elkaar gevallen, ze worden misschien geconfronteerd met huisgenoten die ze niet mogen. Jij hebt voor je nieuwe partner gekozen, je kinderen niet. Ze hebben het recht je nieuwe partner niet leuk te vinden. Deze gevoelens mogen er zijn, maar niet alle gedrag kan door de beugel. Maak hen duidelijk: we zijn beleefd met elkaar en ieder houdt zich aan de gemaakte afspraken.
Het is belangrijk voor de kinderen om te voelen dat jij er nog bent voor hen. Praat met hen, en organiseer activiteiten samen zonder de nieuwe partner.
8. Doe iets aan dat schuldgevoel
Heel wat gescheiden mensen die in mijn praktijk komen, voelen zich schuldig. Zij zijn er niet in geslaagd om de kinderen een warm, stabiel nest te geven. Een nest waar ze eigenlijk recht op hadden. Dit doet pijn en die pijn hoort er bij.
Wat heel dikwijls gebeurt, is dat de pijn het overneemt en dat gescheiden ouders iets willen goedmaken naar de kinderen toe. Een klassiek voorbeeld is het overladen met cadeaus. Maar ook veel meer subtiele vormen komen voor: geen grenzen geven, alles toelaten, niet meer in discussie kunnen gaan met je kinderen, laten gebeuren wat eigenlijk niet kan en hopen dat de andere ouder het op neemt.
Hiermee komt je gezag in het gedrang. Op termijn doe je hier je kinderen geen goed mee. Integendeel: ze hebben recht op grenzen. Grenzen bieden veiligheid en zijn een kans voor hen om te leren en te groeien. Geen grenzen geven uit schuldgevoel is dus als het ware een tweede keer onrecht voor je kinderen.
Kinderen kunnen zich trouwens erg gerechtigd voelen en daarom overtuigd geraken dat ze het vanaf nu het voor het zeggen hebben. Jij hebt hen pijn gedaan en zult daar de gevolgen van dragen. Wees er voor hen, luister naar de pijn, het verdriet en de boosheid die ze met zich meedragen, maar laat hen niet de baas spelen. Want dan hebben ze geen ouder meer in de ware zin van het woord.
In mijn praktijk merk ik dat stiefouders zich vreselijk kunnen ergeren aan partners die zich schuldig voelen. Ze lijken wel een speciale neus voor schuldgevoelens bij hun partner te hebben!
9. Sluit je vorige relatie af
Met het schuldgevoel naar je kinderen, komen we bij de rouwverwerking van het uiteenvallen van je vorige relatie. Omdat partners zich aan elkaar hechten doet het stuklopen van een relatie pijn. Die pijn verdient een plek.
Verwijten, schuldgevoelens, waarom-moest-mij-dat-toch-overkomen-gevoelens, boze gevoelens naar je ex enz. signaleren dat je de breuk niet verwerkt hebt. Doe er iets aan, spreek er eerlijk over met je partner of kom er mee in therapie. Want een onafgesloten hoofdstuk als een vorige liefdesrelatie zal je samengestelde gezin niet ten goede komen.
10. Leer uit je fouten
Naast de nood om het te verwerken, kunnen er ook wijze lessen uit het verleden getrokken worden.
Een relatie is steeds een zaak van twee mensen. Ook al lijkt je ex de schuldige, de onhandelbare, de weet-ik-veel, jij hebt eveneens je aandeel gehad in de relatie. Kijk er naar en leer uit je fouten. Wat heb jij gedaan waardoor de relatie niet werkte?
Of omgekeerd: misschien leg je alle schuld bij jezelf. Een relatie is steeds een zaak van twee mensen en ook jouw ex heeft een aandeel in de breuk. Het is belangrijk hierbij stil te staan. Niet per se om je ex dit te doen inzien, maar voor jezelf. Anders herhaal je in deze nieuwe relatie misschien hetzelfde patroon en dat zal je niet ten goede komen.
Sta dus stil bij wat jouw bijdrage was aan de relatiebreuk, hoe jij functioneert in een liefdesrelatie, wat je behoeften zijn waar je niet op kan toegeven, wat je nodig hebt, wat je gevoelige kanten zijn, wat het effect van jouw boodschappen op de anderen zijn enz.
Ik wens je veel succes!
Cindy Schepers
