Leven met een narcist: niet gemakkelijk. In relatie blijven met een narcist: nog moeilijker. Een scheiding voorkomen: mogelijk maar onwaarschijnlijk.
Het kunnen straffe uitspraken lijken, maar de ervaringen in de bemiddelingspraktijk spreken voor zich. Scheidingen van koppels bemiddelen waarvan één een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft, zijn moeilijke scheidingen. Ook moeilijke bemiddelingen omdat het gedrag van de narcistische partner dient getemperd, en dit op een manier dat de narcist dit accepteert.
Narcisme: kenmerken van een narcistische partner
Het is gevaarlijk en ongepast om etiketten te kleven en om mensen te typeren. Het komt ook een bemiddelaar niet toe om dat te doen. Het hoort immers niet om bij voorbaat iemand in een bepaalde hoek te plaatsen en vooringenomen ermee om te gaan.
Maar een ervaren bemiddelaar, die veel koppels ziet en over het relatie-muurtje mag meekijken, heeft snel door met wie hij aan tafel zit.
Een narcist kan zich immers moeilijk intomen. Hoe manipulatief een narcist ook is, het duurt niet lang of de narcist laat zich kennen, ook aan de bemiddelingstafel.
Een narcist kan zich immers niet de ganse tijd inhouden. De narcist hervalt snel in een gedrag dat hem/haar zo eigen is:
– de andere partner vernederen,
– minachten en klein houden,
– geen greintje empathie vertonen,
– heel bezitterig zijn,
– de conflicten uitvergroten en
– zeer dwingend spreken.
Slechts enkele kenmerken van een narcistisch persoon.
Maar er is veel meer dat een narcist kenmerkt. Ik ben voorzichtig om navolgende kenmerken als enige ‘barometer’ te hanteren, maar als een partner verscheidene van de navolgende kenmerken 
vertoont, dan is dit bepalend voor de manier van bemiddeling. Een ervaren bemiddelaar voelt dan ‘met de ellenbogen’ aan wat er gaande is:
– vaak blijkt dat de narcistische partner vele malen vreemd is gegaan,
– heel jaloers is,
– niet bij machte is om zich in te leven,
– zich heel kritisch uitlaat over de andere partner en over alle anderen die sympathiseren met de partner,
– die zichzelf gedurig mooi praat,
– geen enkele blijk van erkenning geeft voor wat de andere partner doet,
– heel eisend is,
– graag in de belangstelling staat en alle aandacht naar zich toe trekt,
– waardering opeist maar zelf niets terug geeft.
Getuigenissen van partners over hun narcistische partner
Een vrouw zei: “Je hebt me klein gekregen maar ik wil weer opstaan, en dat zal me lukken, zonder jou. Het is genoeg geweest. Je hebt me verleid met je mooie praatjes, met je charmant gedrag, met je leuk en lief zijn. Maar je bent een wolf in schaapskleren. Je hebt me misleid, klein gemaakt, vernederd, mijn zelfvertrouwen ondermijnd. Ik dacht dat het aan mezelf lag, en dat maakte dat ik het zolang heb volgehouden. Ik heb me leeg gegeven, al mijn liefde voor jou, keer op keer. Je hebt me aan mezelf doen twijfelen, je hebt me mijn vrienden en familie afgepakt, je hebt me afhankelijk gemaakt van jouw grillen en eisen. Je hebt me niet gesteund maar afgebroken. Mijn huisarts heeft me doen inzien met wie ik getrouwd was. Ik zal hem eeuwig dankbaar zijn, want door de scheiding zal ik erna weer leven.”
Aan de bemiddelingstafel zei een man tegen zijn vrouw: “Ik heb het steeds afgewezen wat anderen me zeiden. Je zo verschillend gedrag binnen- en buitenshuis, ik dacht dat ik ervoor aansprakelijk was. Maar dat is niet zo. Ik ben tot inzicht gekomen, door veel te lezen, door te praten met mijn huisarts en met de psycholoog waar ik stiekem naartoe ging. Je bent niet wie je bent, of juist wel. Niets of niemand is goed, je hebt altijd kritiek, je doet wat je wil maar beknot mij in het weinige dat ik graag zou doen. Ik heb het nooit willen geloven dat je met andere mannen omging tot de schellen van mijn ogen zijn gevallen. Tot ik eindelijk de moed heb gevonden om er een punt achter te zetten. Je kan me niet afdreigen. Ik heb me goed geïnformeerd. Neen, je hoeft je schijntranen niet te tonen, niets is echt aan jou. Je bent als een paling in een emmer snot, ongrijpbaar. Maar nu is het genoeg geweest.”
Twee voorbeelden van mensen die sterk geworden zijn, die de moed hadden om zich te bevragen, om hun hart aan anderen te tonen en pas dan konden zien wat er echt te zien was.
Maar het loopt soms ook anders.
Onmachtig om de stap naar scheiding te zetten
Een vrouw wou scheiden omdat ze alles had ondergaan wat haar zo klein en nietig had gemaakt. Van een sterke zelfstandige vrouw was ze in enkele jaren tijd ‘vervallen’ tot een onderdanig wezen. Op advies van de huisarts kwam ze bij mij op consultatie voor informatie over een scheiding. Ze was vergezeld van vader en moeder en een goede vriendin. Zij zagen immers wat de vrouw zelf niet (meer) kon zien. De vrouw was onmachtig geworden. Leeg, zonder de minste energie, een slaaf van haar narcistische man.
Als bemiddelaar is het dan zaak om in de rol van bemiddelaar te blijven, niet partijdig te worden. Informatie geven, duiden wat dient geduid, en oproepen om de man uit te nodigen om ook naar de bemiddelaar te komen.
De man kwam bij me. Zeer verbaal, wat overheersend gedrag en met hier en daar een minachtend woord over bemiddeling. Dat was immers allemaal geldklopperij: “Als madame wil scheiden dan zal ze het geweten hebben. Ik wil onze kinderen van 1 en 2,5 jaar in een 50-50 regeling bij mij, ik blijf in ons huis wonen en omdat zij van me weg wil betaalt ze wel mee de hypothecaire lening af…”
Zo ging het verder met het lijstje wat hij wou en hoe de overeenkomst diende gemaakt.
Ik liet betijen. Toen hij naar adem snakte, vroeg ik of zijn echtgenote akkoord was. “’t Zal wel moeten”, repliceerde de man.
Hij stond op, rekende af en ging naar een advocaat
Toen heb ik hem uitgelegd wat bemiddelen was en vooral ook wat het niet is.
Wat het alternatief is als ze er ‘samen’ niet in zouden slagen om ‘samen’ tot een akkoord te komen via bemiddeling.
Welke risico’s ze samen liepen om geconfronteerd te worden met een opgelegd vonnis waarmee beiden niet tevreden zouden zijn, welk persoonlijk risico hijzelf liep omdat zijn ‘eisen’ geen wettelijke grond hadden. Want niet hij zou beslissen maar wel de rechter, en dat met advocaten en heel de tramalant van een rechtsprocedure erbij.
Ik als bemiddelaar zou echter voor hen beiden even hard werken, zodat ze samen tot een oplossing komen.
Merkwaardig was het wat toen gebeurde. De man stond op, rekende af, en zei ijzig koud dat hij naar een advocaat zou gaan.
Maanden later zat hetzelfde koppel bij me aan tafel, samen met elk hun advocaat, om de echtscheidingsovereenkomst te maken. Want na de uitspraak in kort geding had de man begrepen dat het beter is om toch samen tot een overeenkomst te komen. De voorlopige dringende maatregelen die de rechter had uitgesproken waren hem tegengevallen. Het was goed dat er twee advocaten bij betrokken waren die bemiddelingsminded waren en die ervoor opteerden om het geheel te laten begeleiden door een bemiddelaar.
De aanwezigheid van de twee advocaten was meer dan nuttig. Meer nuttig voor de vrouw omdat ze zich gesteund wist, maar ook zinvol voor de man omdat diens advocaat hem temperde. Als bemiddelaar is het dan laveren en het geheel in goede banen leiden, feedback geven, voorstellen herformuleren, zorgen dat er communicatie is tussen de partners (meer dan tussen de advocaten).
Vooraf afspraken maken met de advocaten is in dergelijke bemiddelingen noodzakelijk. Er wordt dan immers niet gepleit maar gezorgd voor een gezamenlijk draagvlak met het gemeenschappelijk doel voor ogen.
6 januari 2016 @ 19:54
Allemaal leuk en aardig, maar absoluut typerend dat hier weer een man wordt weggezet.
In werkelijkheid wordt de overgrote meerderheid van ‘vechtscheidingen’ veroorzaakt door vrouwen.
Hoe ‘hoger opgeleid’ (gehersenspoeld op de uni of HBO met ‘feminisme’) hoe erger, blijkt ook nog een keer.
7 januari 2016 @ 15:45
Anthony, dank voor je reactie.
Het is toeval dat een voorbeeld wordt gegeven waarbij een man denkt beter af te zijn met een rechtsgang. In mijn bemiddelingspraktijk is het hoogst zeldzaam dat een partner de bemiddeling afbreekt. ik heb op geen ogenblik met het artikel de intentie gehad om ‘mannen’ als de boosdoeners en voorstanders van vechtscheidingen te poneren.
Uw melding dat vechtscheidingen in de overgrote meerderheid veroorzaakt worden door vrouwen, stoelt hopelijk op een degelijke analyse; of is dit het idee of de persoonlijke overtuiging die je hebt voortgaande op hetgeen je ‘hoort’.
Bij mijn weten is er geen enkele statistiek voorhanden, die gegevens verzamelt over wie ‘kiest’ voor een vechtscheiding: de man of de vrouw. Indien wel zo’n statistiek zou bestaan, dan hoor ik dat graag.
7 januari 2016 @ 16:56
Hallo,
Zelf ben ik al 15 jaar slachtoffer van een narcist.
7 jaar huwelijk, eerder een gevecht voor overleven. Na dit alles nog een groter gevecht tot overleven en voor je rechten betalen, wachten….scheiden…. Verwacht geen hulp… Zoek hulp en dan nog….
Als je kinderen hebt met een narcist dat die persoon je in een onmacht- positie heeft gestoken door de kinderen te gebruiken kan je enkel ondergaan en hopen dat je mentaal sterk genoeg bent.
Je kan niet weg lopen van die persoon omdat hij na jaren mij als een Citroën te hebben gebruikt te hebben, mentaal, fisiek, finacieel je niets meer kan geven je op bent en nog 35 kg weegt en dan de genade slag, voor de rechter.
Ze heeft anorexia ze gaat zelfmoord plegen……. Te zot, maar ja wat weet die rechter ervan, en ja advocaten ….
Mijn moeder rechten werden zo vertrappelt en moet zo vechten voor mijn moeder plichten te kunnen uit voeren.
Maar opgeven neen,
Ik hou van mijn kinderen en wil hun uit dat generatie op generatie door geven halen en dat doe ik enkel maar omdat ik zelf slachtoffer werd als kind van zo’n ouders en het zag hoe het zeker niet moest….(spijtig genoeg ervaringsdeskundige als kind en als ouder…) En daar de juist met nadruk op juiste keuze maakte dat mijn kinderen en ze dit niet als bagage moesten meenemen in hun leven.
Hopende dat er ooit iets gedaan gaat worden aan de mentale opvoeding van mensen…. In rechtbanken tellen alleen fisiek geweld maar psychologisch geweld vergeten ze, en ja dit 2 de was mijn dood bijna tot ik leerde omgaan met zo’n persoonlijkheden,….
Wat ik opmerkte bij zo’n personen is dat ze heel vaak pamperman of vrouw zijn….
Disfunctioneel, symbiotisch met een ouder…. Als u me een boek kan aanraden kan nog meer steun gebruiken in mijn overleefing en tonen van de weg aan mijn jongens zodat ze niet vervallen in hun later leven in de geschiedenis van hun ouders en een nieuwe stamboom maken….
8 januari 2016 @ 09:29
Dag Joelle,
Eerstdaags verschijnt een tweede artikel over ‘HOE (OVER)LEVEN MET EEN NARCIST OF SCHEIDEN?’
In dat artikel geef ik een link mee naar een site met een boekenaanbod. Maar ook een link naar een site met veel nuttige informatie over narcisme.
Nu alvast de link naar de boeken. Er is uiteraard een ruimer aanbod dan dit, maar het zet je al op weg: Boeken over narcisme kan je bvb vinden via deze link: http://www.bol.com/nl/l/boeken/narcisme/N/4294193110/index.html
6 januari 2016 @ 21:32
Ik heb bij mij in de praktijk al de nodige dames op bezoek gehad die gebukt gingen onder een narcistische ex. Zelfs drie in een maand tijd! Ik dacht bijna dat er een trend te zien was……..
Het is heel schrijnend om te zien wat het met de mens kan doen, zelfs nog nà een scheiding. Het is dan toch gelukkig wel weer erg mooi om te zien dat je ze weer in hun kracht kan zetten, zodat ook zij weer verder kunnen met hun leven.
7 januari 2016 @ 15:30
Dank voor uw reactie Erwin.
6 januari 2016 @ 23:43
Jammer weer van de d- en t-fouten! Zeer onprofessioneel! Zo moeilijk in dat toch niet? Het lijkt wel een epidemie en leidt af van de inhoud!
7 januari 2016 @ 15:32
Dag Pietrenella, heb de twee foutjes eruit gehaald.
Jammer dat je enkel iets over het taalkundige schrijft en niets wat de inhoud van het artikel voor je betekent.
7 januari 2016 @ 08:58
Hoi Eric,
Ik heb bewondering voor de mensen die zo moedig zijn om een scheiding door te zetten. Maar ik zit zelf heel erg klem en kom er ook niet meer uit.
Als iedereen thuis maar doet wat ze wilt, dan hebben ik en de kinderen nog wel een leven zonder spanning. Vaak probeer ik de kinderen uit de wind te houden en de klappen op te vangen als haar onredelijkheid en woede naar een climax stijgt. De kinderen worden regelmatig in de nacht wakker van haar pogingen mijn nachtrust te verstoren om me verder te breken. Maar pogingen van mij om dan ergens anders in huis te kunnen slapen monden vaak uit in fysiek en verbaal geweld naar mij, waarna ik maar weer in bed blijf liggen. Adrenaline zorgt er dan voor dat ik de rest van de nacht niet meer tot rust kom. Alles staat onder curatele. geen geld in mijn portemonnee, pin/creditcard transacties worden nageplozen tot jaren terug. Terwijl zij degene is die enkele jaren terug weer verliefd werd op haar Ex. Ik kan geen stap zetten voor hulp. Na een interventie van haar familie en van ons gezin ben ik samen met haar via de huisarts naar een psycholoog geweest. maar al tijdens de intake draaide het om dat ze er zat voor mij omdat ik het probleem was. Eigenlijk deed ze zo omdat ze niet met mij kon praten en was t allemaal mijn schuld. Maar…. ze zou mij volledig steunen in “mijn herstel”. de wereld draaide om. In de dagen erna had ze al besloten niet meer naar die Psycholoog te gaan.
Eigen vrienden heb ik niet meer. Ze heeft ze eerst allemaal overgenomen, door meer contact met hun te hebben dan ik zelf. daarna zijn ze van ons verwijderd en zie ik ze niet meer. Als ik contact met ze opneem voel ik afstand tot mijn vrienden omdat ze op een een of ander manier een soort loyaliteit hebben naar mijn vrouw. Ik durf niet weg te gaan omdat ik mijn kinderen niet wil achterlaten bij haar. Een optie om met de kinderen te vertrekken is ook lastig. T zijn allemaal tieners. De kinderen hebben me ook aangeven dat ik niet moet wagen om hun achter te laten bij haar en alleen te vertrekken. Ik zie de kinderen ook onder haar lijden. Dit speelt al zo’n 5 jaar. soms is het weer een paar weken rustig, bijvoorbeeld tijdens vakanties maar de spanning hangt er altijd. Een hele familie op hun tenen. En eigenlijk ben ik het meest bang wat er gaat gebeuren als ik ooit de stap zet om te gaan scheiden. Ze is zo onvoorspelbaar en kan extreem explosief worden als ze haar zin niet krijgt. Laat staan dat ze iets moet accepteren wat ik bijvoorbeeld beslis.
Ik voel niet zo veel meer, en druk mijn gedachtes weg.
Het richten op mijn werk geeft me gelukkig wat afleiding en ik hoop op betere tijden.
7 januari 2016 @ 15:37
Sander, wat een verhaal! Dank dat je dit als commentaar hebt gegeven. Het geeft aan wat narcisme aan impact heeft (kan hebben) op een relatie en voor diegene die het ondergaat.
De knoop doorhakken: niet evident. En indien toch met welke risico’s en welke gevolgen voor de kinderen. Hele moeilijke beslissing; maar is in de huidige toestand blijven een oplossing? Geen aanzet tot scheiden, wel een vraag. Wat zijn mogelijke alternatieven? Wat kan je doen zodat het voor jezelf en de kinderen ‘leefbaar’ blijft?
Ik wens je de moed om datgene te veranderen wat je kan veranderen. Van harte, Eric
7 januari 2016 @ 12:37
Nou inderdaad. Het is weer de man die als voorbeeld genomen wordt.
Wat Sander beschrijft ken ik heel goed uit mijn eigen situatie. Maar heb gewoon de knoop doorgehakt.
Schulden of niet, beter dat dan diep ongelukkig zijn. Op een gegeven moment wil je gewoon niet meer verder, en ik denk dat op een gegeven moment er toch iets gaat knappen Sander.
Ja als ik zo lees wat de volgende stappen kunnen zijn. Nou ik hoop niet zoals ik het had een Vechtscheiding. Natuurlijk ben jij als man de grote boeman. Huiselijk geweld, psychische ben je ook niet wijs. Dat heb ik allemaal meegemaakt. Het heeft me 3 jaar van mijn leven gekost. Maar het was het dubbel en dwars waard.
En de kinderen, nou die hebben gevochten om bij mij te mogen komen. En die komen ook.
Niets gehad aan Mediator (2x) Waardeloze personen. Totaal niet professioneel.
7 januari 2016 @ 15:28
Dag Henk,
dank voor je reactie maar wat jammer dat je alle bemiddelaars over dezelfde kam scheert. Zijn alle werklozen dan profiteurs, zijn alle politiekers dan zakkenvullers, zijn alle advocaten alleen op geld uit, zijn… Met veralgemenen wordt veel onrecht aangedaan. Jammer.
Over het geslacht in de voorbeelden in het artikel; zou ik je willen vragen om vast te stellen dat het om een voorbeeld gaat van een vrouw wiens man narcistisch is, en over een man wiens vrouw narcistisch is. Ik zie niet waar ‘mannen’ te kijk worden gesteld.
7 januari 2016 @ 15:59
Het vb over de vrouw met narcistische man is verder uitgewerkt en die over de narcistische vrouw niet. Daarnaast worden twee foto’s v narcistische mannen getoond. De reacties over geslacht zijn daarom wel enigszins gegrond.
Mijn inziens is het spijtig, dat u in uw professionele verhaal niet meer voorzichtigheid betracht op dit punt en de mensen die hierop reageren niet anders beantwoord.
7 januari 2016 @ 16:23
Beste Agatha, het artikel gaat inderdaad over een narcistische man, vandaar de foto keuze. Er zijn uiteraard ook vrouwen die narcistisch zijn of narcistische trekken vertonen. We zullen in de toekomst wellicht ook een artikel plaatsen over de narcistische vrouw/moeder. Dank voor uw reactie!
10 januari 2016 @ 21:04
Zou het ook kunnen dat “Narcisme” een relatieprobleem is. Het is wellicht niet de opgave van de mediator om daarmee aan het werk te gaan maar het werkt mogelijk wel erkennend voor de relatie als geheel. En dus voor beiden, man of vrouw.
11 januari 2016 @ 15:12
Dag Ruud, voor alle duidelijkheid. Als bemiddelaar begeleid ik partners die wensen te scheiden, met het maken/opstellen van hun scheidingsovereenkomst. Ik zorg ervoor dat ze samen tot overeenstemming komen over alle aspecten die aan bod moeten komen. En ja, het komt voor dat er partners zijn die uitgesproken narcistische trekken hebben. als bemiddelaar is het dan ook essentieel dat je deze kenmerken onderkent (net als van autisten bvb) en dat hiermee wordt rekening gehouden met de aanpak en verloop van de bemiddelingsgesprekken. Er is werk voor bemiddelaars en voor therapeuten en psychologen; het onderscheid tussen de twee bewaren is essentieel om in de rol te blijven die elk vervult.
12 januari 2016 @ 12:53
Mijn stiefvader is een narsist en daardoor is mijn blauwdruk gemaakt.
Ben 2 X met een narsist getrouwd en 1 keer 6 jaar samengewoond. Eindelijk herken ik deze mensen met hun enige liefde voor hun zelf.
Na zoveel jaar heb ik nu de alles liefste man van de wereld ontmoet en hebben nu al weer 7 jaar relatie.
Weet heel goed wat deze mensen mee maken….
Sorry voor d D en t…. Ik heb last van een dyslectie….
1 februari 2016 @ 16:56
Waarom al dat gebabbel over man/vrouw? Het kan een ieder overkomen of zijn. Het gaat om je eigen inzicht over met wie je te maken hebt als partner (kan ook oorsprong hebben in je jeugd als voorbeeld). Als je niet meer kunt samenleven hoe er het beste vanaf te komen en hoe verder te gaan!
Je hoeft niemand anders te overtuigen dan alleen jezelf en de juiste stappen te nemen hoe wrang en zwaar die ook zijn. Juist bij een narcistische partner bestaat de kans om te verzuipen en te bijn te verdwijnen. Ik herken heel wat verhalen en opmerkingen hier (helaas).
Jezelf eruit trekken (en voorbeeld zijn voor je kinderen) is waar je focus op moet liggen. Dan heeft diegene ook het minste vat nog op je.
We praten hier over een persoonlijkheidskenmerk (met grote kwalijke gevolgen) en niet over een geslachtskenmerk…..
1 april 2016 @ 10:38
Beste Eric,
ik ben 3 jaar geleden uit elkaar gegaan na 7 jaar te hebben samengewoond. van de een op de andere dag had mijn partner een ander. Ik werd geconfronteerd met zijn verlof met zijn nwe lief door zijn werk. Hij bleek ineens op vakantie te zijn “met goede vrienden” zonder dat ik dat wist!! Maar goed, dat is nog niet alles. Nu 3 jaar later zijn we nog steeds in strijd vanwege ons koophuis. Hij wil perse de vraagprijs hoog houden, tegen alle adviezen van de makelaar en mij in. Hij woont daar nu met zijn nwe lief, en kind, betaald er ook voor (via vredesrechter) maar wil absoluut geen water bij de wijn doen. Ik moet uiteindelijk voor alle advocaat, bemiddelingskosten en nu ook vermogensbelasting opdraaien. Is er helemaal geen mogelijkheid voor mij om ook maar enige genoegdoening te krijgen. Ik wil helemaal niets meer van deze man, geen geld, geen huis. Ik wil alleen maar weg. Maar dat laat hij niet toe.
Wat kan ik doen!!!
Maria