Met rituelen kan men betekenis geven aan belangrijke gebeurtenissen of dagen in het leven. Denk aan de rituelen bij feestdagen, verjaardagen, een huwelijk of een begrafenis. Het boek ‘De kracht van Gezinsrituelen’ noemt de vijf V’s (verandering, verbinding, verdriet, vreugde en verantwoordelijkheden) als geschikte thema’s voor een ritueel. Voor ouders en kinderen is een scheiding een belangrijke verandering en kan er de behoefte ontstaan opnieuw te verbinden.
Het rouwproces, betekenis geven & opnieuw verbinden
Net als bij een overlijden, is er bij een scheiding sprake van een rouwproces (beluister ook de podcast Kind & scheiding aflevering 6: Rouw en verlies bij kinderen in scheiding). De stadia van rouw worden onder andere weergegeven in de verliescirkel: er wordt afscheid genomen, er wordt gerouwd en ten slotte wordt er betekenis gegeven. Wanneer de verliescirkel niet goed wordt doorlopen, kan je vastlopen in het rouwproces. Door je te blijven vastklampen aan het verleden, lukt het niet om afscheid te nemen, door op slot te gaan lukt het niet om te rouwen en wanneer zinloosheid wordt ervaren, lukt het niet om betekenis te geven.
Wanneer ouders het rouwproces hebben doorlopen en elkaar kunnen insluiten (zie ook het boek ‘Opnieuw verbinden als gescheiden ouders’ van Kita Bronda voor meer informatie over het elkaar opnieuw insluiten als ouder), kan een gezamenlijk ritueel worden gedaan om betekenis te geven aan de scheiding. Afhankelijk van het ritueel kan uitdrukking worden gegeven aan verschillende aspecten die van belang zijn voor het kind, waaronder het erkennen dat de scheiding een belangrijke verandering is in het leven van het kind, het belang van het kerngezin (de herkomst van het kind), het delen van mooie herinneringen, dat ouders ontspannen samen kunnen zijn of de scheiding een plek geven door het visueel te maken. In dit blog wordt inspiratie gegeven voor het creëren van een scheidingsritueel.
1. Een herinneringsritueel
Hebben jullie nog oude fotoboeken liggen van vroeger, bijvoorbeeld van reizen die jullie samen hebben gemaakt? Organiseer een fotoavond, waarbij jullie vertellen over de mooie momenten die jullie samen hebben gehad. Het kind krijgt zo meer inzicht in het verleden en kan een verhaal maken van zijn geschiedenis. Ook nieuwe herinneringen verdienen een plekje aan de muur. Vraag een vriend, familielid of professionele fotograaf om een foto te maken van jullie kerngezin op een locatie die voor jullie een bijzondere betekenis heeft.
2. Een bewegingsritueel
Is je kindje nog klein? Dan kan samen dansen en zingen een mooi ritueel zijn. Hierbij kunnen jullie allebei een hand van het kind vasthouden. Het ritme van de muziek en het bewegen zorgt voor ontspanning en het loslaten van stress. Zijn jullie sportief, dan kan het meedoen aan een obstacle run waarbij je moet samenwerken een goede activiteit zijn.
3. Een culinair ritueel
Het delen van de maaltijd is een belangrijk onderdeel van verschillende tradities. Samen kunnen jullie bijvoorbeeld ieder één van de drie gangen maken van een menu met een voor-, hoofd en nagerecht. Dit symboliseert jullie teamwork. Aan het diner kan een thema worden gekoppeld, bijvoorbeeld een land of een kleur. Als het goed bevalt kunnen jullie hier een jaarlijkse traditie van maken.
4. Een creatief ritueel
– Een altaar maken: ga samen op pad in de buurt van de plek die voor jullie van betekenis is geweest en verzamel objecten, zoals veren, stenen, schelpen of kastanjes. Zo erkennen jullie dat deze plek (van vroeger) deel uitmaakt/heeft uitgemaakt van het leven van het kind. Zoek thuis een plekje waar jullie de verzameling neerleggen, eventueel met een foto of andere herinneringsobjecten.
– Een sieraad maken: als je kind het leuk vindt om sieraden te maken, kunnen jullie samen een armbandje maken met kralen of bedels die symbool staan voor beide ouders (bijvoorbeeld twee hartjes of twee poppetjes). Zo draagt het kind beide ouders bij zich.
– Een drieluik maken: Koop drie canvasdoeken en maak ieder een eigen schilderij. Wanneer de kunstwerken zijn opgedroogd, kunnen de doeken aan de achterkant aan elkaar worden bevestigd, waarbij het doek van het kind in het midden kan worden geplaatst. Het kunstwerk als één geheel bevestigt het bestaan van het kerngezin. Dit basisvertrouwen geeft het kind rust.
– Een cadeau voor elkaar maken: ouders kunnen een kunstwerk van klei voor elkaar maken, bijvoorbeeld een bloemenvaas, iets voor in huis waar het kind naar kan kijken. Laat het kind ondertussen lekker kliederen en maken waar hij/zij zin in heeft. Het bezig zijn met de handen geeft ontspanning en stimuleert de fijne motoriek. Het kind voelt dat ouders elkaar insluiten als zij iets aan elkaar geven. Geeft klei te veel troep, dan is het beplakken van een glazen pot voor een (elektrisch) waxinelichtje een goed alternatief. Het licht kan symbool staan voor een warme band.
Tips:
– Het ritueel hoeft niet groot te zijn. Waar het vooral om gaat is de verbinding en het samen iets creëren of samenwerken.
– Zoek aansluiting bij jullie zelf en het kind in het bedenken van het ritueel. Is je kind graag creatief, houdt het van koken, is het graag actief of het liefste in de natuur? Bovenstaande rituelen zijn slechts voorbeelden en het creëren van een eigen, uniek ritueel maakt het extra bijzonder. Betrek je kind bij het bedenken van het ritueel. Uiteindelijk kies je voor een activiteit die passend en ontspannen is voor alle gezinsleden.
– Hebben jullie elkaar (nog) niet kunnen insluiten als ouders of vinden jullie het nog moeilijk om bij elkaar over de vloer te komen? Een aantal rituelen kan ook alleen met het kind worden gedaan, zoals het maken van een altaar of foto’s van vroeger laten zien.
– Luistertip: de podcastaflevering ‘Het Scheidingsritueel’ van Scheiden met Stine
