Misverstand dat kinderen de keuze maken

Kinderen mogen kiezen. Kinderen hebben duidelijke wensen. De stem van kinderen moet voorop staan. Het belang van kinderen moet centraal staan.

Uitingen die allemaal waar zijn, maar helaas ook steeds vaker uit zijn verband worden getrokken.

Luisteren naar de stem van kinderen, betekent niet dat ieder kind opgeroepen zou moeten worden in de rechtbank. Of dat de wensen van kinderen altijd dusdanig kunnen worden uitgevoerd en in hun belang zijn. Of dat kinderen moeten worden neergezet als deskundigen. Dat kinderen een keuze hebben, betekent niet dat beslissingen die op volwassen niveau spelen bij de kinderen behoren te liggen. Laat kinderen vooral kind zijn en benader hen ook vanuit die hoedanigheid!

Luisteren naar de stem van kinderen betekent eens te meer dat samen met het kind vraagstukken in perspectief worden geplaatst. Dat het kind helderheid krijgt over wat de eigen beleving is, wat eigen gevoelens zijn ten opzichte van de gevoelens van ouders en andere betrokkenen. Dat het uitleg krijgt over wat er op volwassen niveau speelt en beslissingen die aldaar moeten worden genomen. Waarbij dit op kindvriendelijke manier wordt gedaan.

Een groot misverstand dus dat het de kinderen zijn die met hun stem de keuze maken en zo de verantwoordelijkheid dragen, hoe jong of oud zij ook zijn.

Kinderen hebben uiteraard wel hun waarheid en hun visie waarbij het van groot belang is om deze serieus te nemen. Voorkomen moet echter worden dat kinderen het gevoel krijgen dat zij verantwoordelijk zijn voor beslissingen die worden/zijn genomen.

Geen van de ouders tekort doen
Een voorbeeld waar ik eerder op in ben gegaan, haal ik graag nog eens aan; kinderen aan wie gevraagd werd waar zij hun hoofdverblijfplaats wilden hebben. Het betrof in deze een puur praktisch iets, omdat kinderen nu eenmaal niet op twee adressen ingeschreven kunnen staan. Zij kregen van het huis van iedere ouder een sleutel. Zij konden gaan en staan waar zij wilden, als zij beide ouders maar informeerden. Maar wat gaven deze kinderen in kwestie aan; “Als wij kiezen voor mama om daar ingeschreven te staan, dan doen wij papa te kort en andersom. Dit voelt alsof wij kiezen voor de één, terwijl wij allebei onze ouders evenveel willen blijven zien en hierin geen keuze kunnen maken.”

Wij zouden een te zware last bij kinderen leggen wanneer bepaalde keuzes rondom de scheiding bij hen worden gelegd. Vanwege de kwetsbare situatie, hun leeftijd, hun ontwikkeling en eigenlijk vanuit hun pure kindzijn, kunnen zij bepaalde keuzes niet maken. Consequenties kunnen niet altijd worden overzien en dat hoeft ook niet. De verantwoordelijkheid voor de uiteindelijke beslissingen die worden/zijn genomen, hoeven de kinderen niet te dragen.

Juridisch
Binnen ons rechtssysteem geldt dat kinderen vanaf 12 jaar, en soms jonger indien de rijpheid van het kind dit toelaat, hun mening mogen geven over aangelegenheden die hen aangaan (809 Rv). In Amsterdam is men binnen de rechtbank voornemens om kinderen vanaf 8 jaar deze mogelijkheid te bieden. Een kind kan in gesprek gaan met de rechter, een brief schrijven of een telefoongesprek voeren met de rechter. Een kind kan zo zijn wensen kenbaar maken, eigenlijk zonder dat deze eerder in perspectief zijn geplaatst en zonder daarbij ondersteund te worden. Een kind ontleent aan een uitspraak die wordt gedaan geen eigen recht en krijgt geen nadere terugkoppeling. Nog even los van de spanning die spreken met een rechter of op de rechtbank oplevert. Een kind is niet verplicht om in gesprek te gaan met de rechter.

In mijn praktijk maak ik als Kindbehartiger vaak mee dat kinderen mij vertellen dat zij bijvoorbeeld een brief hebben geschreven. “Uhmmmm, hebben moeten schrijven” en daarna, “mochten schrijven en helemaal zelf geschreven hoor”. Bij langer filteren komt er veelal naar voren dat er dingen zijn opgeschreven die niet uit hen zelf zijn gekomen, maar waarbij zij het gevoel hadden dit op te moeten schrijven, zij gevoelens van een ouder of beide ouders hebben overgenomen of in het ergste geval een ouder hen zelfs heeft aangestuurd in wat op te schrijven. Met alle gevolgen van dien voor beslissingen die zijn genomen.

Iedere keer weer besef ik dat kinderen op dit complexe niveau simpelweg klem komen te staan en er een onnodige druk op hen wordt uitgeoefend. Want ja zij voelen zich verantwoordelijk en ja zij willen graag bijdragen aan een oplossing.
Kinderen hebben iemand nodig die als neutraal persoon naast hen staat, hen uitleg geeft, inzichten biedt en optreedt als hun belangenbehartiger geheel in lijn met de vereisten vanuit het IVRK. Vroegtijdig en door het hele traject heen. Daar blijf ik mij hard voor maken, inmiddels samen met vele anderen.

IVRK
In alle zaken die kinderen betreft, speelt artikel 3 IVRK een belangrijke rol: het belang van het kind vormt een primaire overweging. Dit betekent niet dat de belangen van het kind de enige overweging vormen. Wel dat de belangen van kinderen als dusdanig zwaar worden meegewogen in de gehele afweging die wordt gemaakt.
Zou dit artikel niet ook vooral inhouden dat de belangen van het kind vergen dat op een andere, meer kindvriendelijke, manier naar hun stem wordt geluisterd? En dat luisteren verder gaat dan enkel horen? En dat kinderen in lijn met artikel 17 IVRK hun recht op informatie ook ingevuld zien worden? Iets wat nu nog niet voldoende zorgvuldig wordt gedaan, maar waar de tools inmiddels wel al voor handen zijn in ons land.
Het is aan de politiek, de wetgever, de rechter en de sector om zich hiervoor open te gaan stellen.

De vereisten vanuit het IVRK vragen om structurele aanscherpingen. En niet om het uit zijn verband trekken van de inhoud van de artikelen.

ARTIKEL IN SAMENWERKING MET  MARIEKE LIPS – KidsInbetween – Kindbehartiger – Auteur boek Bekrast