Als ouders scheiden – vervolg

Strijdtoneel met veel bedrijven
Elke dag krijgt de Klachtenlijn van het Kinderrechtencommissariaat mails, brieven of telefoontjes over scheiding. Soms gaat het gewoon om een vraag naar informatie of advies. Maar veel vaker gaat het om schrijnende situaties waarbij het belang van het kind compleet ondergesneeuwd raakt.

Klachtenlijn
Nochtans hoeft een scheiding niet per se problematisch te zijn. De meeste ouders komen tot goede afspraken in het belang van hun kinderen. Soms hebben ze wel wat vragen, onder meer over verschillen in opvoedingsstijlen, emoties van de kinderen of problemen over de omgangsregeling. Met wat informatie en advies raken ze er samen dan wel uit. Maar helaas zijn er ook gebroken gezinnen die op een waar kruitvat zitten. Het strijdtoneel kent dan veel bedrijven: conflicten over verblijfs-en omgangsregeling, school, vrije tijd, medische beslissingen, geldkwesties, familierelaties. Het belang van het kind raakt dan ondergesneeuwd en conflicten worden boven hun hoofd uitgevochten.

De Klachtenlijn krijgt uiteraard vooral meldingen van scheidingen die ontaard zijn in een vechtscheiding. Ouders leven in een voortdurend conflict en in een quasi onophoudelijke juridische strijd. Vaak worden kinderen meegesleurd in die strijd en ervaren ze daarvan grote nadelen.

Klachtenbeeld

Het klachtenbeeld van de Klachtenlijn ziet er zo uit:

• Een juridische strijd over het verblijf van de kinderen
• Ruzie bij de overdracht van de kinderen
• Boycot of niet naleven van de omgangsregeling
• Ontvoering van het kind naar het buitenland
• Zwartmaken van de ex bij de kinderen ( wat kan resulteren in ouderverstoting)
• Conflict over schoolkeuze of vrije tijd
• Alimentatieplicht negeren

Kortom, een triest lijstje van items die ik in mijn artikelen al geregeld aan bod liet komen. Toch is het zinvol en wenselijk om ze nog eens op een rijtje te zetten want kinderen zijn de dupe. Meer nog, vaak gaan die signalen hand in hand en versterken ze elkaar. In sommige situaties kan men zelfs spreken van een vorm van kindermishandeling. (Lees ook: Scheiden zonder advocaat)

Kinderen de dupe van een vechtscheiding
De weerslag van een vechtscheiding op kinderen kan vernietigend zijn voor hun welbevinden. Zo hoort De Klachtenlijn klachten van kinderen die een probleem hebben door ruzies tussen hun ouders. Het gaat dan onder meer over: verdriet, angst, psychosomatische klachten, depressie, loyaliteitsconflicten, ouderverstoting, oudervervreemding, zelfverminking, zelfmoordgedachten, schoolprestaties die achteruitgaan, gedragsproblemen. Natuurlijk kunnen die problemen zich ook voordoen als de scheiding tussen ouders goed verloopt. Alleen zijn kinderen in een vechtscheiding veel kwetsbaarder.

Familie
Familie zit in hetzelfde schuitje als de kinderen. Zij hebben niet voor de scheiding gekozen, maar worden er evengoed emotioneel door geraakt en moeten er mee de gevolgen van dragen. Grootouders (Lees ook: ‘Als de band breekt: grootouders en kleinkinderen’) en andere familieleden zien hun contact met de kinderen soms verminderen of zelfs verbreken. Jammer want vaak speelden ze voor de scheiding toch wel een grote rol in het leven van de kinderen.

Professionals
Professionals, zoals hulpverleners, leerkrachten en artsen worstelen vaak met problemen die voortvloeien uit een scheiding van ouders. Wat mogen en kunnen ze doen? Door alle wetten en richtlijnen is dat soms moeilijk om te achterhalen.

Scholen signaleren de Klachtenlijn steeds vaker dat ze betrokken worden bij afspraken rond scheidingen en dat het steeds moeilijker wordt om hun school (lees ook: De school is geen bemiddelaar) als neutrale plek te bewaken.

Toegang tot hulp is niet altijd evident of een lopend traject moet soms abrupt worden afgebroken omdat een van de ouders niet (meer) akkoord gaat.

Constanten
Hoe verschillend elke gezinssituatie ook is, toch ziet men bij de Klachtenlijn constanten. In een notendop: ouders hebben soms een onrealistisch beeld van de impact van scheiding op hun kinderen of over hun eigen aandeel, veel ouders voelen zich onmachtig om het conflict te stoppen, kinderen voelen zich vaak niet gehoord en niet juist geïnformeerd, een rechtsprocedure is meer gericht op het conflict dan op het belang van het kind, een rechtszaak werkt escalerend, veel vragen van ouders om bemiddeling blijven onbeantwoord.

Bron: Jaarverslag Kinderrechtencommissariaat (16/11/2016), Te veel geschillen over verschillen , 6.5 Plaats van het kind als ouders scheiden? P. 141-150.