Een mini-handleiding ‘onderhandelen’ met tips en adviezen, tijdens een scheidingsbemiddeling. Voor elk koppel in scheiding, een hulp om samen het best mogelijke resultaat te behalen.
Immers, niet iedereen is vertrouwd met onderhandelen. Goed onderhandelen leer je maar door het te doen. Maar zoveel kansen heb je niet als het niet tot uw dagdagelijkse activiteit behoort. Een herkansing bij scheiding is er niet.
Scheiden doe je hopelijk maar één keer… doe het dan ook goed.
Een ervaren bemiddelaar merkt vlug welke partner ‘ervaren’ is of vertrouwd met onderhandelen. Dit laat de bemiddelaar van NEO Bemiddeling toe om subtiel het evenwicht tijdens de scheidingsbemiddeling te bewaken.
Echter het is goed als partners in een scheidingsbemiddeling, enkele basistechnieken in de vingers hebben of toch op zijn minst er notie van hebben.
Dit artikel is echter geen snel-kook-cursus ‘onderhandelen’, dat vergt oefening en ervaring. De tips en adviezen in dit blogartikel bevatten een aantal essentiële zaken die partners in een bemiddeling in ’t oog en voor ogen ‘moeten’ houden. Geen bijbel of strikt te volgen logboek, maar enkele essentiële handvaten voor partners voor wie ‘onderhandelen’ een blinde of grijze vlek is.
Is het niet tegenstrijdig; onderhandelen in een scheidingsbemiddeling?
Neen het is niet tegenstrijdig, maar het is zaak om de rollen goed te onderscheiden en in te vullen. Een bemiddelaar bemiddelt, de partners maken afwegingen, doen voorstellen, wikken en wegen, onderhandelen en… beslissen samen.
Wat mag je van een ervaren bemiddelaar verwachten?
Cindy en Eric van NEO Bemiddeling zorgen er voor dat partners in scheiding tot een vergelijk (kunnen) komen.
Zij helpen in de communicatie, zorgen dat er geluisterd wordt, vertalen, geven feedback, herformuleren en geven het aanbod en de vraag weer. Als ervaren bemiddelaars zoeken ze mee naar een evenwichtig akkoord en begeleiden ze de koppels op een warme begripvolle manier.
Een bemiddelaar is zeker geen scheidsrechter, het is ook niet de persoon die zegt hoe het moet, wel hoe het kan. NEO Bemiddelaars informeren koppels maximaal, brengen koppels in scheiding samen tot de kern van de zaak, en zorgen ervoor dat partners naar elkaar luisteren. Zonder luisteren is elke partner met de eigen visie en argumenten bezig.
Kortom een bemiddelaar zorgt ervoor dat partijen elkaar verstaan en naar een vergelijk groeien; een akkoord dat misschien niet is wat ze initieel voor ogen hadden, maar wel het maximaal haalbare. Een akkoord dat evenwichtig en duurzaam is, voorkomt dat er later wordt nagetrapt.
Niet de ingeving van het moment, dus niet improviseren tijdens een bemiddeling
Partners zelf hebben ook hun rol te vervullen. Zij dienen zich voor te bereiden op de thema’s die de NEO Bemiddelaar hen vooraf heeft uitgelegd en toegelicht. Niet zelden zien we echter enige vorm van improvisatie tijdens de bemiddeling.
Partners zijn niet of onvoldoende voorbereid. Partners in scheiding weten doorgaans wel wat ze niet willen maar slagen er niet altijd in te formuleren wat ze wel willen. De tips en adviezen hierna helpen jullie op weg.
Een ervaren bemiddelaar weet met gerichte vragen gezegd te krijgen wat nodig is, maar goed is dat elke partner zich grondig voorbereid op de gesprekken. Essentieel is dat partners bereid zijn om samen tot een vergelijk te komen.
Vertrouwen vertrekt te paard en komt te voet terug
Vertrouwen is een sleutelwoord. Als er geen vertrouwen is, dan is een open gesprek moeilijk. Laat nu net dat vertrouwen bij een scheiding geschaad zijn. Gaandeweg een bemiddeling kan dit worden hersteld, maar de kwetsuren van een scheiding zijn als wonden. Als je ze niet verzorgd gaan ze etteren.
Laat emotie niet de rede dirigeren
Scheiden! Het is een ingrijpende beslissing. Bij een scheiding komt immers heel wat zien. Veel praktische zaken dienen geregeld (zie deze link) maar er is ook veel emotie mee gemoeid. Echter als de emoties de rede dirigeren, belemmert dit in aanzienlijke mate de gesprekken. Vaak gaan dan de hakken in het zand.
Maar emoties hebben hun plaats in een scheidingsbemiddeling of de bespreking van een ouderschapsplan; de dingen moeten kunnen gezegd worden. Dat kan in de veilige omgeving van de bemiddelingskamer.
Maar van waar komen die emoties? Gedachten hebben een invloed op het gedrag, en het gedrag bepaalt de emoties die subjectieve gevoelens zijn. Als mensen zich door hun gevoelens laten leiden, loopt het zelden goed.
Hiermee wil niet gezegd zijn dat het buikgevoel onbelangrijk is, integendeel.
Afspraken en regelingen dienen op schrift gesteld. Cindy en Eric van Neo Bemiddeling zorgen voor een eenduidige tekst, juridisch onderbouwd maar “in ’t Vlaams geschreven”. Dus geen ambtelijke taal maar wel verstaanbaar voor iedereen en toch sluitend in de bewoording. Dat is één van de taken van een ervaren bemiddelaar.
Een mini-handleiding ‘onderhandelen’ in een bemiddeling
Voor alle duidelijkheid en voor zover als nodig: als je in een vechtscheiding zit en je leest de onderstaande tips en adviezen, dan lijkt dit science fiction. Mogelijks geeft je dit zelfs zure oprispingen. Voor partners in een vechtscheiding zijn het allicht tips die er niet (meer) toe doen omdat ze onbereikbaar ver verwijderd zijn en haaks staan op het hard-tegen-hard scenario waarin je in een vechtscheiding bent verzeild.
Vooraf enkele kanttekeningen: elk meningsverschil of zelfs conflict, wordt gekenmerkt door bepaalde patronen. Het is dus zaak voor de NEO bemiddelaar om deze patronen te onderkennen en te doorbreken. Maar voor de partners die via bemiddeling tot hun gezamenlijk resultaat willen komen, is het belangrijk dat ze die tips ter harte nemen, die voor hen geschikt en hanteerbaar zijn. Je kan ze niet allemaal memoriseren en je moet ze ook niet allemaal doen; maak een selectie op jouw maat.
Een reeks van tips waarop je best let als je aan de bemiddelingstafel zit.
Zie het als glijmiddelen, een soort vaseline dat helpt om samen tot een vergelijk te komen. In geen geval een strategische denkoefening om de ander eronder te krijgen.
Neem je tijd om de tips te lezen en maak voor jezelf een selectie:
- Wees duidelijk voor jezelf: wat is belangrijk, wat is bijzaak?
Maak het verschil. Immers, niet alles is even belangrijk. - Kom voorbereid aan de bemiddelingstafel.
- Lijst op wat voor jou essentieel is; maw wat is belangrijker dan al die andere dingen die ook dienen geregeld.
Wat wil je precies? Omschrijf het duidelijk voor jezelf.
- Focus op het einddoel: wat wil je bereiken.
- Ken dus vooraf duidelijk jouw doel, houdt ook de focus op jouw doel.
Onderken in tegengestelde belangen de essentie waar het echt om gaat.
- Laat je niet vangen in een welles-nietes-discussie.
Hoe moeilijk ook: blijf kalm.
- Stel vragen ipv te reageren.
Zolang je zelf praat weet je niets van de andere.
Met vragen stellen geef je een gesprek richting en bekom je informatie, je koopt ook tijd.
“Je verandert je positie van lijdend naar leidend”, zegt A. Bourdrez terecht.
- Laat de stilte zijn werk doen.
Vul stiltes niet op met praten.
Doe de test maar eens: je laat een stilte van 10 seconden, hoe voelt dat?
Mensen ervaren het doorgaans als een lastig, ongemakkelijk en drukkend moment.
- Kom op voor je belangen maar wees niet blind voor jullie gemeenschappelijke belangen.
Hou je eigen belang helder voor ogen, maar doodt hiermee niet jullie gemeenschappelijk belang.
- Wees assertief maar niet agressief.
Kom op voor jezelf maar blijf respectvol.
Wees niet aanvallend of verwijtend in de verwoording, want dan pas wordt je agressief.
Onderhandelen als partners in scheiding doe je niet met het mes op tafel (of op de keel).
- Onderhandelen doe je samen.
Elk wil iets, alleen is de insteek en benadering anders.
Onderhandelen tijdens een scheiding is hard werken; je zit er immers met je vel tussen.
- Speel niet op de man/vrouw.
Focus op het thema waarover het gaat, pak het verschil in visie en mening aan, maar niet de persoon.
- Als je hard bent voor de partner dan krijg je er ongewild een conflict bij.
Zo een houding helpt je niet naar een oplossing voor het probleem dat je wil opgelost zien.
- Wees principieel over datgene wat voor jou essentieel is.
Maar ‘sterf’ niet voor principes. Soms volstaat het ze kenbaar te maken op een manier dat ze gehoord en begrepen worden.
- Doe geen onnodige toegevingen.
- Vergroot niet de kloof tussen u beiden.
Bouw bruggen, althans biedt mogelijkheden en kansen daartoe.
- Feiten zijn feiten, maar elk heeft zijn eigen versie van de realiteit.
Hoe jij de zaken ziet, is jouw manier van ernaar te kijken.
- Hoe meer geduld je opbrengt, hoe sterker je staat.
- Denk aan wat je gaat zeggen, maar ook wat je niet gaat zeggen.
Van A. Bourdrez is dit citaat:
“Vooraf bedenken wat je gaat zeggen: nuttig.
Vooraf bedenken wat je niet gaat zeggen: cruciaal.
Toch iets zeggen wat je niet had moeten zeggen: fataal.”
- TINA speelt niet mee in bemiddelingen.
TINA staat voor There Is No Alternative.
Tijdens bemiddelingen zoeken we samen naar oplossingen en afspraken, die aanvaardbaar zijn voor beide partners.
Je kan TINA dan ook op twee manieren lezen en verstaan: er is geen alternatief dus dan dit maar OF dit is niet mijn eerste keuze, maar dit alternatief is ook aanvaardbaar.
Kijk niet fatalistisch naar alternatieve oplossingen maar zie ze als kansen om samen tot een vergelijk te komen dat eerlijk en evenwichtig is.
- Wik en weeg.
Doe water in de wijn maar zie dat je nog wijn proeft.
- Ga niet akkoord met zaken waarmee je het volstrekt niet eens bent.
Daar hou je later alleen maar een katergevoel aan over.
- Loop niet weg van de bemiddelingstafel.
Immers wat is het alternatief als je bemiddeling opgeeft. Voor wat kies je dan? Welke andere weg rest dan nog? Wat geef je uit handen aan een derde (een rechter) die dan voor jullie gaat beslissen?
Nog anders geformuleerd, denk aan uw BOZO – wat is het Best mogelijke Onderhandelingsresultaat Zonder een Onderhandeling. Vul dit vooraf voor jezelf in, alvorens potten te breken en een bemiddeling af te breken zonder zicht op wat je ervoor in de plaats zou kunnen hebben.
- Een bemiddeling stoppen is soms nodig.
Bemiddelen is niet de enige weg om tot een vergelijk te komen.
Stoppen aan de bemiddelingstafel is een duidelijk signaal geven.
Je maakt hiermee een statement: dit gaat te ver, zo is het genoeg, dit is niet eerlijk.
Voor de andere partner mogelijks het signaal: ik ging te ver en hiermee verlies ik misschien de best mogelijke oplossing.
- Begin niet met ‘dreigen’.
Dreigen is een teken van zwakte.
Bvb “als je hier niet mee akkoord bent dan zal ik ervoor zorgen dat je.. niet krijgt en je zal dan wel moeten toegeven”.
Bvb “OK het is duidelijk voor mij, ik weet wat me te doen staat, ik ben nu weg en het eerstvolgende dat je van me hoort is een dagvaarding via de advocaat”.
- Is de overeenkomst onevenwichtig of voelt ze aan als onevenwichtig?
Maak voor jezelf de afweging.
Laat je gevoel niet de rede overheersen. Blijf nuchter kijken naar wat mogelijk is, naar wat aanvaardbaar is, waarmee je vrede neemt, met soms TINA op de achtergrond.
- ‘Sterf’ niet voor je eigen grote gelijk.
Wat heb je aan gelijk ‘hebben’? Gelijk ‘krijgen’ is zoveel meer waard.
Soms zie ik als bemiddelaar een partner alles uit de kast halen om het eigen grote gelijk te bewijzen, vaak zelfs met steun van de achterban. Maar helpt zo’n houding je dichter bij een oplossing?
- Raad en advies vragen aan anderen: wees voorzichtig en selectief.
Laat je niet opjutten door de achterban, die om je bekommerd is maar vaak ongewenst olie op het vuur gooit, bewust of onbewust.
- Kijk op tijd en stond naar wat jullie al hebben bereikt.
Kijk dus naar wat al is geregeld en overeengekomen, ipv de tegenstellingen in de verf te zetten. Alles op zijn tijd.
- Geven en krijgen ipv geven en nemen.
Gun de andere partij iets, vaak krijg je dan méér dan je had verhoopt.
Elkaar niets gunnen, is geen optie.
- Zorg voor ‘wisselgeld’.
Doe een aanbod over iets dat je niet zo belangrijk vindt maar voor de ander veel waard is. Zo creëer je ook kansen voor jezelf.
- Geef niet zomaar je rechten op.
En als je het toch doet, zie dat er iets waardevols tegenover staat.
- Een tegemoetkomende houding is geen teken van zwakte.
Het is een wederzijdse uitnodiging om tot een consensus te komen.
- Als een consensus niet haalbaar is, is er ook nog het compromis.
Zie een compromis niet als het beste van het slechtste maar als het best bereikbare.
Een oplossing dat het midden houdt tussen wat elke partner initieel voor ogen had.
- Kom met open vizier en niet met een dubbele of geheime agenda.
Openheid en eerlijkheid vormen het fundament voor een vertrouwvol gesprek.
Je kan maar samen tot een vergelijk komen als er samen naartoe wordt gewerkt.
- Ken vooraf je ondergrens en je bovengrens.
Onder welk minimum wil je hoedanook niet zakken? Al wat meer is, is meegenomen.
Wat is jouw maximum bijdrage, al wat eronder blijft is meegenomen.
Als je deze grenzen van tevoren niet kent, heb je voor jezelf geen toetssteen, geen referentiepunt.
- Wanneer is een voorstel van de partner niet meer aantrekkelijk voor jou?
Als je duidelijk aangeeft dat de grens is bereikt of overschreden. De andere partner komt dan doorgaans zelf met een (beter) alternatief.
- Formuleer voor jezelf wat jouw minimale verwachtingen zijn.
Leg deze informatie niet zomaar op de bemiddelingstafel, want de kans bestaat dat de andere partner er nog wat af doet.
Onderhandelen is geen koehandel, je staat ook niet op een markt waar afdingen een sport is.
- Toegeven is niet hetzelfde als het onderspit delven.
Aan een toegeving koppel je de vraag voor een tegenprestatie.
Stel bvb dan de vraag of de andere partner bereid is akkoord te gaan met…
- Een open deur: wat je niet vraagt kun je ook niet krijgen.
- De manier waarop je de vragen en voorstellen formuleert zijn bepalend.
Let dus op je toon, je gebaren, je houding en je gelaatsuitdrukking.
Je lichaamstaal is sterker dan wat je zegt.
- Onderbouw vragen voor vergoedingen.
Wees duidelijk door je vragen te documenteren met elementen die controleerbaar zijn en die aan objectieve criteria beantwoorden. Dat maakt het de andere partner moeilijk(er) om er geen oog voor te hebben.
- Nodig de andere partner uit om zich in jouw positie te zetten, om in jouw schoenen te staan.
“Hoe zou jij dan mijn vraag ervaren? Wat zou je zelf redelijk vinden?“
- Luister actief en toon begrip, hoe moeilijk dit ook is.
Als je zelf niet begripvol bent, is de kans klein dat de andere begrip opbrengt.
Door begrip op te brengen voor de verzuchtingen van de andere partner, negeer je niet je eigen visie en belangen.
- Oprecht erkenning krijgen, oprecht erkenning geven.
Verrijkend maar ook ver-reikend.
Erkenning verzacht de discussies, opent perspectieven, het stemt mensen mild.
- Laat de finale overeenkomst enkele dagen rusten.
Lees en herlees, sta stil bij je gevoelens erbij, speel de film af hoe je tot het voorliggend resultaat bent gekomen. Het helpt om de afweging te maken of deze overeenkomst voor jou evenwichtig, fair en aanvaardbaar is.
Pas dan teken je voor akkoord. Althans zo werken wij als NEO Bemiddelaars.
NEO Bemiddeling helpt jullie
We krijgen bij NEO Bemiddeling regelmatig vragen van partners in scheiding: waarop ze moeten letten tijdens een bemiddeling. Hoe ze dit of dat thema moeten of kunnen benaderen. Hoe ze hun partner tot redelijkheid kunnen bewegen.
We helpen partners en koppels op weg, maar zijn duidelijk in onze doelstelling: het gaat niet om manipuleren! Het gaat vooral om een goede voorbereiding, om de wijze waarop je aan de bemiddelingstafel zit, hoe enkele basistechnieken van het onderhandelen helpend zijn om samen tot een overeenkomst te komen die jullie beiden meer dan goed vinden. Een bemiddelde overeenkomst biedt die kansen. Dat is wel even anders met een strijd in de rechtbank en een opgelegd vonnis…
