Als Kindbehartiger via haar eigen praktijk KidsInbetween en ontwikkelaar van het functieprofiel van de Kindbehartiger vertelt Marieke Lips in deze blog meer over de rol van de Kindbehartiger.
Binnen mijn praktijk en via de Beroepsorganisatie Kindbehartiger worden er wekelijks casussen onder mijn aandacht gebracht. De ene keer wordt de begeleiding als preventief middel ingezet en de andere keer vooral om het verdriet en de effecten van de scheiding zoveel mogelijk te verzachten. Ik zou bij uitstek willen pleiten voor een preventieve aanpak zodat begeleiding in een zo vroeg mogelijk stadium kan worden ingezet en kinderen eerder maatwerk ondersteuning krijgen om hun stem te kunnen laten doorklinken. De stem van ieder kind is immers de sleutel naar de onbezorgde toekomst van het kind. Aan de voorkant kan veel worden voorkomen en kan de door kinderen opgedane ervaring in perspectief worden geplaatst. Dit in het belang van hun verdere ontwikkeling.
De wereld van eenvoud en structurele oplossingen
De wensen van een kind kunnen al in een vroegtijdig stadium achterhaald worden. Wanneer ouders zich hiervan bewust worden, kan de scheiding veel meer op een harmonieuze wijze worden uitgewerkt, juist doordat invulling wordt gegeven aan de wensen van het kind. Kinderen hebben een pure blik op de wereld, zij hebben geen vooroordeel en zij hebben een simpele visie op de, voor ons als volwassenen, meest ingewikkelde situaties. Voor ouders lijken de uitingen van een kind soms naïef. Dus wordt er tegen een kind gezegd: “jij snapt het nog niet, jij bent hier nog te jong voor of bemoei je er maar niet mee”. Wanneer ouders echter goed leren luisteren naar wat het kind echt zegt, kan worden geconcludeerd dat die simpele uitingen van het kind bij uitstek de sleutel kunnen zijn naar de oplossing rondom de scheiding; maak het elkaar niet zo moeilijk, communiceer gewoon met elkaar, praat ook met ons en luister naar ons, maak geen ruzie om dingen die er niet meer toe doen en los de situatie op zodat de nieuwe thuissituatie draaglijk wordt voor iedereen. Dat is alles wat wij willen! De kunst is dan voor beide ouders om (eventueel met een professional) aan de slag te gaan met de eigen emoties, deze betekenis te leren geven en vervolgens over de eigen woede en frustraties heen te stappen. Pas dan gaat er een wereld open, die de wereld heet van eenvoud en structurele oplossingen in het belang van ieder kind waarbij bewust ouderschap centraal staat.
De Kindbehartiger ondersteunt hierbij.
Wat doet de Kindbehartiger nu precies?
De Kindbehartiger behartigt de belangen van ieder kind in een scheidingssituatie en zorgt ervoor dat de stem van ieder kind geborgd wordt binnen het geheel, ook binnen het juridisch proces. Hoe jong een kind ook is. Ieder kind verdient een stem en er zou in Nederland veel meer dan voorheen invulling moeten worden gegeven aan artikel 12 van het VN Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK), waarbij als uitgangspunt geldt dat de mening van ieder kind moet worden gehoord over die aangelegenheden die hem aangaan.
In Nederland hebben minderjarigen in beginsel geen zelfstandige rechtsingang en vormen zij geen partij bij juridische procedures. Echter, in een scheidingssituatie gaat de zaak veelal over de belangen van kinderen en over hun toekomst. Ieder kind verdient het dan ook dat zijn eigen stem gehoord wordt. En dat zijn wensen onderdeel uitmaken van de toekomstplannen en de nieuwe wijze waarop de gezinsstructuur vorm gaat krijgen. Het liefst zo vroeg mogelijk in het scheidingsproces.
Partners gaan uit elkaar, maar het ouderschap blijft. En de verbinding in dit alles vormen uiteindelijk de kinderen. Helaas zijn het nu ook juist deze kinderen die vaak de dupe worden van de conflictsituatie op ex-partner niveau. Hiervoor verdienen zij bescherming en maatwerk ondersteuning. Aan de ene kant dient kinderparticipatie dus veel sterker voorop te worden gezet voor ieder kind en aan de andere kant verdienen kinderen bescherming voor de kwetsbare positie waarin zij zich bevinden. Dit zijn de kern uitgangspunten van de rol van de Kindbehartiger.
Is de Kindbehartiger een nieuwe discipline?
De Kindbehartiger is de overkoepelende term voor die professionals die de kwaliteit in huis hebben om bovenstaande te realiseren in lijn met het profiel van de Kindbehartiger en die zich op alle vlakken rondom het scheidingsproces en de positie van kinderen blijven ontwikkelen. Dit wordt scherp bewaakt door de Stichting Kwaliteit Kindbehartiger. Binnen de sector is de afgelopen jaren veel versnippering ontstaan. Het is vrij eenvoudig om je coach te noemen en om een eigen onderneming op te richten. De materie rondom scheidingen is echter steeds complexer geworden en vraagt om kunde en kwaliteit en om getrainde professionals, zoals Ed Spruijt mooi heeft verwoord in zijn boek ‘de twaalf belangen van scheidingskinderen’.
De Kindbehartiger is geen concurrent van bijvoorbeeld KIES of Kinderen uit de Knel of van pedagogen of therapeuten. Juist niet. Er zijn Kindbehartigers die de KIES opleiding zelf gevolgd hebben en de methodiek uitvoeren of kinderen doorverwijzen naar KIES. Kindbehartigers kennen de sociale hulpverleningskaart, wijzen door waar nodig en werken veelvuldig samen met andere (sociale) professionals. Ieder gezin vraagt immers om maatwerk ondersteuning. Steeds dient per situatie te worden bekeken waar behoefte aan is. De Kindbehartiger heeft hierbij een coördinerende en regievoerende rol. De Kindbeharriger is er wel als professional echt voor het kind en voert in de geboden ondersteuning ook steeds de regie vanuit de positie van het kind.
Praktijkvoorbeelden
Ik geef graag meer uitleg over de rol van de Kindbehartiger aan de hand van mijn eigen werkzaamheden binnen KidsInbetween.
- Zo komen ouders bij mij terecht waarbij de scheiding in redelijke harmonie verloopt, zij samen met een mediator afspraken willen maken, maar het lastig vinden goed de wensen van hun kind centraal te stellen en inzien dat hun kind een eigen stem heeft. Ik ga hierbij samen met het kind aan de slag en vertaal de stem van het kind (dan wel zelf dan wel in samenspraak met het kind, uiteraard ook afhankelijk van de leeftijd en ontwikkeling van het kind) naar de ouders en de mediator en zorg ervoor dat de wensen en behoeftes van het kind geborgd worden voor de toekomst.
- Ook komen ouders bij mij terecht die al een tijdje uit elkaar zijn, maar het Ouderschapsplan bijvoorbeeld anders willen invullen en hierover onenigheid is ontstaan omdat beiden denken dat de behoeftes van hun kind ergens anders liggen. Ik laat hierbij de stem van het kind doorklinken en verbindt ouders vervolgens vanuit de positie van het kind door uitleg te geven over het temperament, de ontwikkelingsfase, de impact van de scheiding, omgevingsfactoren etc. Zo denkt een kind van 4 bijvoorbeeld niet in kwantitatieve afspraken en hecht het geen waarde aan dagen/uren/minuten, maar heeft het behoefte aan kwalitatieve elementen en eenduidige signalen vanuit beide ouders.
- Het komt tevens voor dat ouders lijnrecht tegenover elkaar staan. Veelal werk ik hierbij samen met een mediator, scheidingscoach of met advocaten. Zij behartigen hierbij de belangen van de ouders en gaan aan de slag om emoties te neutraliseren en de onderlinge verstoorde communicatie aan te pakken, waarbij ik de belangen van het kind behartig en vertaal richting alle partijen. Als Kindbehartiger is het zeer belangrijk om samen te werken met andere professionals om zo de rol vanuit de positie van het kind goed te kunnen blijven borgen. De eigen expertise wordt goed bewaakt. Zo werk ik in een specifieke zaak nu samen met een kindertherapeute, een scheidingscoach en opereren de advocaten op een afstand mee. Indien wij immers geen oplossing weten te vinden, zal de zaak terug komen te liggen bij de advocaten en zal binnen het rechtssysteem een beslissing moeten worden genomen. Mijn rapportage zal hier dan een onderdeel van uitmaken, wat ertoe kan bijdragen dat de uitspraak van de rechter maatwerk biedt ten aanzien van de positie van het kind.
- Daarnaast komt het voor dat er reeds een uitspraak van de rechter ligt en er ondersteuning nodig is voor het kind, zoals bij een begeleide omgang of omdat bijvoorbeeld de termijn van een Onder Toezicht Stelling (OTS) verstreken is, het kind al veel verschillende hulpverleners heeft gehad en er behoefte is aan ondersteuning vanuit de Kindbehartiger met het oog op de toekomst.
- Tenslotte ondersteun ik kinderen met betrekking tot het kindgesprek bij de rechter. Zo was een jongetje van 12 laatst enorm bang om het gesprek aan te gaan met de rechter. Wat ik veel terug krijg van kinderen van deze leeftijd is dat zij het eng vinden of liever helemaal geen gesprek willen voeren met de rechter. Mijns inziens kan de Kindbehartiger hier een essentiële rol vervullen. De Kindbehartiger kan namelijk ofwel het kind begeleiden naar en tijdens het kindgesprek bij de rechter of, indien het kind niet naar de rechter wil, zorgdragen dat de stem van het kind vertolkt wordt naar de rechter. En dit laatste kan ook bij die kinderen die jonger zijn dan 12 jaar. Zo wordt dus de stem van ieder kind vertolkt en geborgd via de Kindbehartiger. Iets dat ieder kind verdient.
Samenvattend
De rol van de Kindbehartiger staat dus voor het borgen van de stem van ieder kind (12 IVRK), voor kwaliteit en kunde en een stevige verbinding met andere professionals binnen het netwerk.
IN SAMENWERKING MET MARIEKE LIPS – KINDBEHARTIGER
