Misschien niet de meest opbeurende titel zo op Valentijnsdag, de hele wereld lijkt immers vol liefde te stromen.
Hoe heerlijk is het, verliefd zijn, liefde voelen en onvoorwaardelijk houden van.
Een verlangen, een realiteit voor velen. Tot dat ene moment, het moment dat je wel of niet zag aankomen. Dat moment waar je misschien diep in je hart voor vreesde, dat moment diende zich aan. Out of the blue, op een onverwacht moment en totaal verdovend. Zo komt de mededeling dat je partner niet meer met jou verder wil leven vaak aan.
Weg is de liefde
Je roept “nee we kunnen nog in therapie”. Je stapt uit het gesprek en gaat verder waar je mee bezig was. Of je valt stil, totale verbijstering die elke vezel in je lijf lam legt. Het schieten in de stand van vechten, vluchten of bevriezen kan hierop een reactie zijn. Helaas is het vaak al veel te laat om nog in therapie te gaan. Zijn alle eerdere signalen niet opgepikt of onvoldoende uitgewerkt met elkaar. En misschien wist je, voelde je iets maar wilde je er niet naar toe. Je angst dat de liefde als een kaars zou doven wilde je niet onder ogen zien. En dan nu, nu sta je voor het feit dat er geen weg meer terug is. Het is over, klaar, voorbij, hup einde, streep eronder en een punt erachter. Het licht gaat uit, jullie liefde eindigt hier en dat terwijl jij nog lang niet klaar was. Jij had nog zoveel plannen, jij wilde nog zoveel samen ondernemen. Samen oud worden, samen genieten van jullie fijne gezin en samen jullie kinderen volwassen zien worden. Niets is hier meer van heel, je hele toekomstperspectief is uiteen gespat. Zomaar op een zonnige namiddag of net na de heerlijke feestdagen.
Emotie achtbaan
Als je dan alles op een rijtje hebt gezet, voor zover je dit kunt overzien, dan ga je met frisse tegenzin het scheidingsproces aan. De achtbaan van emoties dient zich dagelijks bij je aan. Gevoel van onmacht, onrecht en het niet weten hoe de toekomst eruit komt te zien is wat je dagelijks kan aanvliegen. De wereld om je heen deint langzaam of met flinke golven met jou mee. Mensen komen je vertellen dat het misschien beter is, dat je ook zonder deze partner wel weer gelukkig kunt worden. Dat je trots mag zijn op dat wat jullie samen allemaal gehad hebben en dat je vooral blij mag zijn dat jullie ieder voor zichzelf nog een hele toekomst voor je hebben. Allemaal goed bedoelde betrokkenheid van mensen om je heen. En regelmatig ook zeer waardevol omdat het je helpt om door dit proces te komen en het je soms sterkt in het geloven in een nieuwe toekomst voor jezelf.
Rustiger vaarwater
Maanden verder, soms zelfs jaren, is de scheiding formeel afgerond en zit jij op je nieuwe stekkie. Alles lijkt weer op zijn plek te zijn gevallen, het leven is in een rustiger vaarwater gekomen. Iedereen om je heen is gewend en de kinderen kunnen in de nieuwe situatie hun draai ook al wat vinden. Bij vele mensen verloopt het zo en keert de rust terug om een andere toekomst op te gaan bouwen. Bij een hele groep verloopt het ook heel anders. Zeker als het gaat over het gevoel ten aanzien van de ex-partner. Deze groep mensen loopt lange tijd met gemengde gevoelens rond. Zij durven hier niet over te praten, krijgen weinig begrip of men schaamt zich hier voor.
Alles op z’n -eigen- tijd
Wat als jouw “houden van” voor de andere partner nou niet direct stopt of afneemt na de breuk? Regelmatig zie ik mensen in mijn praktijk hiermee worstelen. Hun ex-partner wilde niet verder maar zij waren oprecht gelukkig. Hoe kan ik, hoe kunnen wij als maatschappij, hier ruimte voor maken. Ruimte en gehoor geven aan het leren leven met een levend verlies? Misschien moet ik uitleggen wat ik hiermee bedoel. In mijn praktijk leg ik het ook altijd uit, dit omdat men zich schaamt en er eigenlijk niet aan toe durft te geven. Het lijkt “raar” te zijn dat je nog gevoelens van liefde hebt voor iemand die jou niet meer wil, of die soms (al enige tijd) een verhouding heeft met iemand anders. Ik vergelijk het altijd met de situatie van een stel waarbij een van de partners plotseling omkomt door een verkeersongeval. Van de een op de andere dag sta je er alleen voor, stopt de relatie en is er geen toekomst meer samen. Je kunt wat mij betreft als het gaat om de gevoelswereld hier een duidelijke parallel zien.
Donderslag bij heldere hemel
Een scheidingsmelding komt voor een groot aantal mensen aan als een donderslag bij heldere hemel. Alsof ze plotseling van de liefde van hun leven afgerukt worden. Dit gebeurt ook wanneer je partner omkomt door een ongeluk. Het eindigt abrupt, je hebt er geen invloed op en er is geen weg terug. Er is een overeenkomst als het gaat over support die iemand krijgt na het verlies van een partner door een ongeluk of na een scheiding. Men staat er voor je, leeft intens met je mee. En er zijn ook duidelijke verschillen te zien. Verschillen die het stille verdriet waar iemand mee rondloopt soms nog pijnlijker maken.
Liefde en haat
Als je partner door onverwacht overlijden uit je leven wegvalt dan verandert er vaak niet veel aan jullie gezamenlijke verleden. Je kunt hier op terugkijken met een liefdevol en warm gevoel. Als je partner wegvalt omdat de liefde stopt dan gebeurt het vaak dat het terugkijken ook pijnlijk wordt. Soms is er al een tijd een ander geweest waardoor je heel anders terug gaat kijken op de tijd die jij toen zo fijn vond. Je kijkt terug op een tijd waarin je dacht dat jullie gelukkig waren en samen aan dezelfde toekomst aan het bouwen waren. Er achter komen dat dit niet zo was maakt ook dat je verleden herschreven wordt. Je ziet ook vaak dat de liefde dan omslaat naar een vorm van haat. Deze twee liggen zo dicht tegen elkaar en het gaat beide over de intense nabijheid. De een vol liefde en aanwezigheid en de ander vol afstand en het niet voldoen aan je verwachting.
Liefde levend houden
In het doorschuiven naar haat zit niet de oplossing om met het verlies om te gaan. Wel kun je leren leven met het verlies als je aandacht geeft aan al die emoties die aangezet worden. Als je deze kunt toelaten en ze er waardevrij kunt laten zijn. Natuurlijk is het okay om boos te zijn als je er achter komt dat iemand al langere tijd in jullie relatie uitgecheckt is en mogelijk al een nieuwe liefde heeft toegelaten. En natuurlijk is het ook okay om ondanks alles nog altijd die sterke liefde te voelen. En dit laatste, het nog voelen van de liefde, is precies dat gene waar in onze wereld weinig aandacht en begrip voor lijkt te zijn. Als je partner plots overlijdt dan vinden we het heel normaal dat je een foto in de kamer zet en er een kaarsje bij brandt. Of dat je vertelt over de mooie dingen die jullie samen hebben gedaan. Ik vraag me wel eens af hoe het zou zijn als je dit ook doet in een scheidingssituatie. Dit is namelijk precies de kern waar ik in deze blog over schrijf. Het gaat erom te leren leven met een levend verlies.
Houden van stopt niet zomaar
Ooit vroeg iemand aan mij “weet je hoe het voelt als je ex-partner steeds de kinderen komt brengen”? Het voelt alsof mijn ex-partner telkens opnieuw mijn leven in stapt, alsof hij dood is maar ik zie dat zij nog leeft. Elke ontmoeting gaf wrijving en het botste flink en toch bleef de diepe liefde, het houden van, onaangetast. Natuurlijk wist deze persoon dat er geen toekomst voor hen als liefdesstel meer in zat, maar het houden van was met de breuk niet direct gestopt.
Levend verlies
Het steeds geconfronteerd worden met je ex-partner kan zeer pijnlijk zijn. Omdat je samen kinderen hebt zul je ook aan elkaar verbonden blijven. Ook als je geen kinderen hebt, maar bijvoorbeeld bij elkaar in de buurt woont of gezamenlijke vrienden hebt, blijf je elkaar vaak of regelmatig tegenkomen. Hoe ga je hier dan mee om, wat kun je doen om met dit levende verlies te leren leven? Alles begint met het erkennen van de gevoelens en gedachtes die zich aandienen. Het niet veroordelen van jezelf om wat je voelt en het onderscheid leren maken tussen dat wat je voelt en denkt en hoe je hier wel of niet naar handelt. Het een sluit het ander niet uit, natuurlijk kun je nog van iemand houden en tegelijk ook weten dat er geen toekomst meer zal zijn voor jullie.
Koesteren helpt
Het lijkt zo simpel en dat is het ook. Echt, het ruimte geven aan beide kanten gaat op den duur bijdragen aan het leren leven met dit verlies. Het voorkomt dat je uit wanhoop doorschiet in bijvoorbeeld haat waardoor er veel van wat mooi was uit het verleden ook vernietigd wordt. Leren koesteren van dat wat was, laat gevoelens van houden van toe. Gun je zelf de ruimte om bijvoorbeeld het verdriet wat je voelt dat het niet meer goed komt toe te laten. Wat ook helend kan zijn is het maken van een mooi herinneringsboek of een doosje met hierin foto’s van jullie samen. Temper je verwachting, het houden van stopt niet plotseling en dat is helemaal prima.
