Een scheiding hoeft helemaal geen ingewikkeld proces te zijn. Toch blijkt dat veel scheidingen om uiteenlopende redenen moeizaam verlopen. Welke factoren maken een scheiding complex?
Soms is een scheiding zo geregeld, bijvoorbeeld als twee ex-partners nog prima met elkaar door één deur kunnen, geen koophuis hebben en geen kinderen. Het tegenovergestelde komt echter ook voor. Slapeloze nachten, hoge rekeningen van de advocaat en slepende conflicten zijn dan niet uitgesloten. Als je wilt scheiden, is het verstandig om in kaart te brengen hoe complex jullie scheiding is. Zo krijg je alvast een idee van waar je aan toe bent.
In samenwerking met Erik Baijens van De Scheidingsprofs hebben we een lijst met complicerende factoren opgesteld. Volgens de expert kunnen onder andere de volgende elementen een scheiding bemoeilijken:
1. De ‘waarom-vraag’
Bij een scheiding is niet altijd voor beide partijen duidelijk waarom de relatie is gestrand. Dat is een voedingsbodem voor ruzies. Door die waarom-vraag te bespreken en te beantwoorden, kan een hoop ellende voorkomen en het ouderschap goed vormgegeven worden. Er is niet altijd een bevredigend antwoord; het kan natuurlijk ook zo zijn dat de koek na een lange relatie gewoon op is.
Hoe dan ook is het cruciaal om altijd met elkaar te blijven communiceren. Normaal onderling contact is een voorwaarde om de scheiding zonder advocaat te regelen, bijvoorbeeld via een online scheidingssite. Eventuele meningsverschillen kunnen jullie dan met behulp van professionele bemiddeling oplossen, wat veel goedkoper is dan een advocaat.
2. Omgangsregeling
De gevolgen van een scheiding zijn vaak extra ingrijpend als er ook nog kinderen in het spel zijn. De praktijk wijst helaas uit dat ouders soms keuzes maken (zie punt 1) die absoluut niet in het belang van het kind zijn. Vaak zijn deze keuzes ingestoken vanuit eigenbelang, waarbij ouders het gemeenschappelijke belang na een scheiding uit het oog verliezen.
Kinderen hebben recht op hun ouders (en andersom). Een goede omgangsregeling vraagt om specifieke expertise op het gebied van onder meer opvoedingstaken en de ontwikkeling van het kind. Zo is het voor een kind heel belangrijk dat er blijvend contact is met de uitwonende ouder. En dat het bij beide ouders een eigen plekje heeft. Ook de afspraken over de zorg zijn erg belangrijk.
3. Eigen woning
De verdeling van een gezamenlijk koophuis is bij een scheiding een van de moeilijkste kwesties, vaak met fiscale consequenties. Beide ex-partners zijn na de breuk nog steeds verantwoordelijk voor de aflossing van de hypotheek, ook als een van hen uit huis gaat. Er zijn drie opties: het verkopen van het huis, het uitkopen van een van de ex-partners of samen eigenaar blijven.
Een van de meest complexe aspecten is de hypotheekrenteaftrek. Wist je bijvoorbeeld dat je de hypotheekrente nog slechts twee jaar na het vertrek van een van de ex-partners volledig afgetrokken kan worden? Hier zijn wel regels aan verbonden. Beide ex-partners zullen ieder 50 procent van de hypotheekrente in aftrek mogen brengen.
4. Pensioen
Ook de verdeling van het pensioen is complex. Er zijn namelijk heel veel mogelijkheden. De wet schrijft bij scheidingen na 30 april 1995 voor dat beide ex-partners recht hebben op de helft van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Een advocaat geeft in de regel aan dat verevening van pensioenrechten de beste optie is.
In de praktijk blijkt echter dat dit niet altijd de beste keuze voor beide partijen is. De ex-partners kunnen in het scheidingsconvenant bijvoorbeeld ook voor een andere verdeling kiezen of afspreken om het pensioen helemaal niet te verdelen. Afzien van verdeling kan aardig wat regelwerk schelen als jullie allebei ongeveer evenveel pensioen hebben opgebouwd. Maatwerk is hier geboden.
5. Relatievermogensrecht
Iedereen weet dat de verdeling van eigendommen samenhangt met de samenlevingsvorm. Maar bij het relatievermogensrecht komt echt veel meer kijken dan de vraag of jullie in gemeenschap van goederen of op huwelijkse voorwaarden getrouwd zijn. Sommige situaties zijn immers zo ingewikkeld dat de wet niet direct duidelijkheid verschaft.
Stel je voor dat een van jullie tijdens het huwelijk een mooie erfenis heeft gekregen. Dit geld is vervolgens geïnvesteerd in een gloednieuwe dakkapel voor het koophuis dat van jullie beiden is. Welke consequenties heeft dat dan voor de scheiding? Zeg het maar! Dit is slechts een voorbeeld van een constructie die tot onenigheid kan leiden.
6. Inkomen en alimentatie
Zo zijn er nog veel meer financiële zaken waarover ex-partners het bij de scheiding eens moeten worden. Partneralimentatie is vaak een heet hangijzer. Heeft een van jullie recht op een deel van het inkomen van de ander? Zo ja, hoeveel dan? Wat is de duur van de partneralimentatie? En wat gebeurt er met jullie vakantiegeld en bonussen?
Ook de kinderalimentatie kan complexiteit toevoegen. Dit bedrag moet eigenlijk precies kloppen, zodat zowel de ouders als het kind een goede levensstandaard kunnen behouden. Veel mensen weten niet dat er ook nog andere opties zijn, zoals een kinderkostenrekening. Hierbij wordt rekening gehouden met de werkelijke kosten van de kinderen. Ook hier is maatwerk nodig.
Ouders hebben vaak het idee dat alle kosten in de kinderalimentatie zijn inbegrepen. Niets is minder waar: studiekosten, niet verzekerde medische kosten en hobby’s die afwijken van een standaard sport zijn kosten die naast de kinderalimentatie voldaan zullen moeten worden. Regel de afspraken naar behoefte in. Afspraak is immers afspraak.
7. Onderneming
Als een van jullie een eigen bedrijf heeft, neemt de scheiding al gauw meer tijd in beslag. Afhankelijk van de bedrijfs- en samenlevingsvorm moet de onderneming mogelijk verdeeld worden. Dan moet eerst worden vastgesteld hoeveel het bedrijf waard is. Deze waardebepaling is een gecompliceerde berekening waar ruzie over kan ontstaan.
Het bedrijf dreigt dan een speelbal te worden van twee kibbelende ex-partners met schijnbaar tegengestelde belangen. Al ziet de rechter dat doorgaans anders: de continuïteit van de onderneming staat voorop. Want als je bedrijf failliet gaat en daardoor je inkomen wegvalt, kun je ook geen alimentatie betalen. En daar heeft niemand baat bij.
Wat is de oplossing?
Hoe moeilijk het soms ook kan zijn, bemiddeling is dé manier om tot afspraken te komen die in beider belang zijn en specifiek op de praktijk gericht. Expertise van het gehele scheidingsproces is wel noodzaak. Een goede bemiddelaar is goud waard voor nu, maar zeker ook in de toekomst.
AUTEUR: DAAN DE WINTER
