Wat bepaalt de kosten van een (echt)scheiding?

Een veel gestelde vraag van mensen die gaan scheiden is wat een (echt)scheiding gaat kosten. Er zijn veel factoren die de kosten van een scheiding bepalen. In dit artikel beschrijf ik de belangrijkste factoren die de kosten van een scheiding bepalen. Bovendien geef ik adviezen om de kosten te beperken.

Wrok

De meest belangrijke en kostenbepalende factor van scheiden is wrok. Wrok wordt veroorzaakt door emoties die hun basis hebben in teleurstellingen. Die teleurstellingen kunnen zijn: ontrouw van de partner, het gebrek aan begrip van de partner, een persoonlijkheidsstoornis bij een van de partners, onenigheid over de opvoeding van de kinderen enzovoorts. Maar het kan ook de basis hebben in het gevoel te hebben gefaald in het laten welslagen van de relatie. Al die teleurstellingen kunnen leiden tot boosheid en wrok.

Als mensen niet in staat zijn om de gevoelens van wrok te reguleren, dan zal het scheidingstraject lastig worden door de zicht ontnemende wrok. Op dat moment zijn de partners niet meer in staat om helder na te denken. En dat maakt zo’n traject vaak erg ingewikkeld, emotioneel, langdurig en kostbaar. Als je je dan beseft dat een scheiding in wezen niets anders is dan het ontbinden van een overeenkomst, dan begrijp je ook dat alle emoties ten spijt, het uiteindelijk gaat om de inhoud en niet om de vorm. Er moet een overeenkomst, die we de relatie noemen, worden ontbonden en dat kan alleen op een zakelijke manier.

Als je denkt dat je bij de rechter je gelijk kan halen en dat je wel eens even zal laten weten wat voor vervelend mens de ander is en wat die je heeft aangedaan, dan moet ik je teleurstellen. Omdat de schuldvraag juridisch gezien al vele jaren niet meer relevant is in een scheidingsprocedure, zal de rechter zijn uitspraak baseren op de zakelijke (financiële) feiten. Bovendien snapt de rechter ook wel dat partners elkaar niet meer zo aardig vinden, maar de rechter heeft daar verder geen zichtbare mening over, omdat iedere kwestie 2 kanten heeft.

Bij procedures waar het om de kinderen gaat, zal de rechter altijd het belang van de kinderen vooropstellen. Daarbij is in de wet verankerd dat kinderen recht hebben op gelijkwaardige omgang met en zorg van beide ouders. Alleen in zeer schrijnende gevallen zal de rechter daar vanaf wijken. Maar je moet dan wel denken aan zaken waar bijvoorbeeld sprake is van ontucht of ernstige verwaarlozing. In de praktijk kom je zo nu en dan wel eens tegen, dat een partner vanuit de “cash for kids” gedachte gaat procederen. Ofwel: als ik meer geld krijg, dan mag jij de kinderen zien. Omdat rechters dit fenomeen ook kennen, zal deze achtergrond uiteindelijk wel aan het licht komen en dat leidt dus alleen maar tot kostbare vertraging en een mogelijk traumatische ervaring voor de kinderen.

Samen, overlegscheiding of procederen

De 2^e kostenbepalende factor is de route die je gaat kiezen. Er zijn 3 mogelijke routes die kunnen leiden tot een scheiding:

een gezamenlijk traject met een bemiddelaar (mediator);
een overlegscheiding waar bij jullie ieder je eigen adviseur hebben en waarbij jullie en de adviseurs tot doel hebben om er in overleg uit te komen;
een rechtbankprocedure.

Bemiddeling / Mediation

Mediation lijkt de laatste jaren het toverwoord te zijn bij scheidingen. Toch is mediation lang niet altijd de juiste route. De Nederlandse Mediatorsvereniging (NMv) definieert mediation als volgt: “Mediation is het gezamenlijk oplossen van een geschil of conflict onder deskundige leiding van een onafhankelijke en onpartijdige derde, de mediator. Een mediator stimuleert en begeleidt u bij het creatief zoeken naar een oplossing en bewaakt het proces.” Kort gezegd is het doel van mediation dus het oplossen van conflicten. Daarbij stimuleert een mediator je om zelf op zoek te gaan naar oplossingen.

Mijn ervaring is dat bij verreweg de meeste scheidingen er geen sprake is van een conflict, maar van wederzijdse teleurstellingen. Ondanks die teleurstellingen willen mensen er samen goed uitkomen, zeker als er kinderen bij betrokken zijn. Er is een gebrek aan informatie die scheidende mensen onzeker maakt. Mensen zijn primair op zoek naar oplossingen op financieel gebied. Een advocaat / mediator is in beginsel niet de aangewezen persoon om mee te denken aan financiële oplossingen, hij of zij begeleid alleen het proces. En als het inzicht in de financiële toekomst ontbreekt, dan zal dat ook onzekerheid geven wat het proces vertraagt en kostbaar maakt.

Daarom is het van belang dat je aan de slag gaat met een bemiddelaar die ook kennis heeft van financiële zaken. Die je kan voorrekenen wat de beoogde regeling nu voor je gaat betekenen. Ofwel: kun je nog naar de bakker en slager en hoeveel moet je extra gaan werken om het financieel op de rit te krijgen. Ik weet dat het zoeken naar een bemiddelaar met deze specifieke kennis wel zoeken naar een spelt in een hooiberg is. Er zijn heel weinig bemiddelaars die gespecialiseerde kennis hebben op juridisch, financieel en fiscaal gebied.

Als je samen en onder leiding van een gespecialiseerd bemiddelaar en voorzien van de juiste financiële informatie, de zaak kunnen regelen is er veel meer mogelijk en kunnen jullie maatwerk afspraken maken. Dan kan die gespecialiseerde bemiddelaar samen met jullie er ook voor zorgen dat jullie beiden meer te besteden krijgen. Bovendien is zo’n traject minder kostbaar dan een overlegscheiding, laat staan een rechtbankprocedure.

Overlegscheiding

Lang niet alle zaken zijn geschikt voor bemiddeling. Als er een grote onbalans is in machtsverhouding, emotie en kennisniveau is mediation niet geschikt.

Een onbalans tref je vaak bij partners van succesvolle ondernemers, vermogende particulieren en managers die vaak omringd zijn door verschillende adviseurs en de juiste kanalen weten te vinden. De partner weet dan niet goed of zij wel over de juiste informatie beschikt en hoe zij die informatie moet vertalen.

Als je in zo’n situatie zit, dan nog hoef je niet persé te procederen. Je kunt dan kiezen voor een overlegscheiding en een specialist als belangenbehartiger inschakelen.

Een overlegscheiding is een scheiding, waarbij jij en je partner met ieder een eigen adviseur in overleg treden om zo te komen tot een totaalregeling bij scheiding. Het voordeel van een overlegscheiding is, dat jij en je partner terug kunnen vallen op een eigen adviseur, die vanuit jouw eigen belangen naar de zaak kijkt en vanuit dat oogpunt je ook zal adviseren en je belangen zal behartigen.

De partners en de betrokken adviseurs spreken dan met elkaar af om gedurende de periode van overleg zich tot het uiterste in te spannen om te komen tot een totaalregeling die wordt vastgelegd in een convenant en ouderschapsplan.

Afhankelijk van de opstelling van je partner, hoeven de kosten van een overlegscheiding niet veel af te wijken ten opzichte van de kosten van een bemiddelingstraject.

Rechtbankprocedure

Als een bemiddelingstraject of overlegscheiding niet mogelijk is dan is een procedure via de rechtbank nog de enige weg.

Het begint met het inschakelen van een advocaat. Je advocaat dient bij de rechtbank een verzoekschrift tot echtscheiding in. Ook nevenvoorzieningen zoals alimentatie en het verdelen van de bezittingen en schulden kunnen hierin worden opgenomen. Als er kinderen zijn, moet een ouderschapsplan worden meegestuurd met het verzoekschrift. De rechtbank stuurt het verzoek naar je partner. Als je partner het er niet mee eens is, kan hij of zij via een advocaat verweer voeren. Dit verweerschrift dient binnen zes weken te worden ingediend. Vervolgens kan het meningsverschil tijdens de mondelinge behandeling van de zaak bij de rechtbank worden besproken.

Een rechtbankprocedure kan jaren duren. In eerste plaats omdat er zogenoemde “termijnen” gaan lopen, waarvoor uitstel kan worden gevraagd. Alleen al bij de eerste stap, vanaf het moment dat de advocaat het verzoek tot echtscheiding heeft verzonden, heeft de andere partij 6 weken de tijd om verweer te voeren. Als de andere partij bij de rechtbank om uitstel verzoekt, dan wordt het uitstel in de regel met 4 weken gegeven. Je bent dan al zo’n 3 maanden verder, zonder dat er iets inhoudelijks gebeurt. Nadat de rechtbank het verweer heeft ontvangen, kan de rechtbank verzoeken om meer informatie te verstrekken, voordat er een mondelinge behandeling komt. Al met al kan zo’n traject al snel een jaar duren. Daarna is nog hoger beroep mogelijk, dat ook al snel een jaar kan gaan duren. Bij zaken met enig belang, kunnen de kosten voor een procedure oplopen tot enkele tienduizenden euro’s per partner.

Werking van gesubsidieerde rechtsbijstand (Pro Deo)

Mensen met een laag inkomen en met weinig vermogen, kunnen in aanmerking komen voor gesubsidieerde rechtsbijstand in de echtscheidingsprocedure. In 2015 publiceerde HiiL Innovating Justice het onderzoeksrapport “De rechtvaardigheid van scheidingsprocedures”. HiiL is een internationaal (non-profit) instituut voor onderzoek en advies in de juridische sector, gevestigd in Den Haag.

HiiL schrijft in haar rapport: “Er is veel aanleiding om te veronderstellen dat de inrichting van het juridische proces en de werkwijze van juristen hierin een belangrijke rol speelt. Het scheidingsproces is sterk gejuridiseerd en zet geschillen verder op scherp door een structuur van verzoek tegen verweer; argument tegen argument. Mensen hebben zelf niet genoeg informatie en kennis waardoor ze niet genoeg grip hebben op hun scheidingsproces. Men verliest hierdoor de controle op de eigen scheiding en moet gaan vertrouwen op professionals die het van ze overnemen. Het financieringssysteem voor rechterlijke macht en advocaten beloont nog steeds extra procedures, in plaats van het bereiken van duurzame oplossingen.”

Kort samengevat betekent dit dus, dat hoe meer procedures de advocaat kan voeren, hoe meer inkomsten de advocaat ook heeft. Het systeem van gesubsidieerde rechtsbijstand is dan ook hard aan vernieuwing toe. Het is natuurlijk absurd, dat de advocaat alleen dan meer uren krijgt vergoed voor een zaak, als die weer een nieuwe procedure in dezelfde zaak opstart.

Wist je dat een advocaat voor een echtscheidingsprocedure € 1.050,– aan vergoeding krijgt van de overheid? Dit betekent dat bij een gemiddeld tarief van een advocaat, de advocaat maar 4,5 uur aan je zaak kan besteden. Daarbij komt dat veel kantoren, de gesubsidieerde zaken laten doen door jonge, onervaren advocaten. Dit komt het proces zeker niet ten goede. Want mijn ervaring leert dat zaken nogal eens uit de hand lopen door een gebrek aan kennis bij de onervaren advocaat.

Je doet er dus goed aan om proberen te voorkomen, dat een scheidingstraject eindigt in een procedure. Het kost je jaren van je leven, vaak een hoop geld en je wordt er echt niet een vrolijker mens van. Laat staan dat je je kunt focussen op je nieuwe toekomst.

Invloed van je omgeving

Als je gaat scheiden krijg je veel ongevraagde en gevraagde adviezen vanuit je omgeving. Ondanks misschien alle goede bedoelingen van de raadgevers, zijn verreweg de meeste adviezen niet gebaseerd op enige kennis. De adviezen zijn vaak ingegeven door persoonlijke (emotionele) meningen en motieven. Dus hoe meer je luistert naar alle goedbedoelde adviezen, hoe groter de kans is dat je verdwaalt. Bovendien vertroebeld het je beeld en zal een echt gespecialiseerd adviseur zijn handen vol hebben, om alle eerdere gedachten die bij je leven, uit te bannen.

Daarom is het van belang, dat als je gaat scheiden zo snel mogelijk een keuze maakt voor de route en de beste adviseur. Laat je daarbij niet leiden door alleen de kosten van een adviseur. Daarbij moet je je beseffen dat als iets weinig kost dit vaak ook weinig zal opleveren. Omdat een scheiding ook een begin is van een ander leven, is het van belang dat je je zaken goed voor elkaar hebt. Dat je weet hoe je ervoor komt te staan. Anders blijkt goedkoop heel vaak duurkoop te zijn. Kies met je hart en je verstand de beste adviseur die bij je past. Iemand die aantoonbare ervaring en specifieke kennis heeft en waar je een klik mee hebt. Dat is het meest belangrijke.

Het onderste uit de kan

Vaak zeggen scheidende mensen dat ze willen krijgen waar ze recht op hebben. In scheidingsprocedures bestaat er niet zoiets als vastomlijnde rechten en plichten. Een rechter zal gebaseerd op de wet en de feiten en omstandigheden een afweging maken. Van doorslaggevend belang is ook wat een advocaat vordert en verweert. Dat zijn de ingrediënten waar de rechter het mee moet doen. De rechter is er dus niet voor om zelf te bedenken hoe het zou moeten, de advocaat moet dat doen. En als de advocaat dat nalaat, zal het uiteraard ook niet worden toegewezen. Een rechter is er dus voor om knopen door te hakken. En dat kan goed maar ook slecht voor je uitpakken.

Het is daarom goed om te bedenken, dat je nooit het onderste uit de kan zal krijgen. Een regeling of uitspraak zal in verreweg de meeste gevallen een compromis zijn. Mijn advies is dan ook om invloed te blijven uitoefenen op het scheidingstraject door in overleg te blijven. Hoe moeilijk het ook zal zijn. Maar door overleg, begeleid door een hele goede adviseur, kun je zorgen voor maatwerkafspraken. Afspraken waardoor jullie beiden weer verder kunnen met je leven.

Slechte adviseurs

Je adviseur, advocaat of bemiddelaar is in wezen de sleutel tot een goede regeling. Als je een slechte adviseur in de arm neemt, geef je je toekomst uit handen aan iemand die je toekomst volledig kan verzieken. En helaas moet ik vaststellen dat er heel veel slechte adviseurs zijn. Zo zie je advocaten die “scheidinkjes” er even bij doen. Ook mediators die zonder enige kennis van familierecht, financiën en fiscale zaken in grote getalen zich aanbieden om je te begeleiden. En dan nog de hypotheekadviseurs die hun “markt” hebben uitgebreid door “scheidinkjes” erbij te doen, terwijl het hun doel is om een nieuwe hypotheek te verkopen. Ik gruwel van al die onkunde in de markt en met name het gebrek aan moraal en fatsoen. Omdat ik weet dat een scheiding een enorm complex en emotioneel proces is wat je kan maken of breken (en dus met name ook je kinderen kan breken) is het een doorn in het oog dat dergelijke slechte adviseurs nog mogen bestaan.

Maar ik begrijp ook dat als je een adviseur zoekt (op internet), je geen idee hebt van wie nu wel of niet goed is. Het blijft dan een gok en die gok wordt niet zelden bepaald door de prijs. Ik adviseer je dan ook om tenminste de volgende vragen te stellen aan de adviseur:

Wat is je ervaring en expertise;
Hoeveel scheidingszaken doe je per jaar;
Wat ga je precies voor mij doen;
Hoeveel tijd moet je investeren om tot een goede regeling te komen;
Ben je voor beroepsaansprakelijkheid verzekerd;
Heb je naast aantoonbare juridische kennis ook kennis van financiële en fiscale zaken.

Iemand die weinig ervaring heeft, geen aantoonbare juridische, financiële en fiscale expertise heeft en weinig zaken per jaar doet (minder dan 30 per jaar), kun je beter overslaan. Een redelijke tijdsinvestering is 10-20 uur afhankelijk van de zwaarte van de zaak. Een goede gespecialiseerde adviseur kost al gauw € 150,– per uur. Dus als een scheiding minder dan € 1.500,– kost, dan is het beter om verder te zoeken, omdat er dan ergens iets niet klopt. En als iemand niet verzekerd is voor juridische, financiële en fiscale fouten, dan kun je ook nergens op terug vallen. Als je al deze overwegingen meeneemt in je besluit, dan begin je aanzienlijk beter dan op basis van een gevoel of de prijs.

Conclusie

De conclusie is dus, dat de kosten van een scheiding worden bepaald door je eigen opstelling, de opstelling van je partner en de deskundigheid en persoonlijkheid van je adviseur. Daarnaast geldt dat als je bereid bent om een echt goede adviseur in te schakelen, je meer zekerheid hebt over je toekomst. Alleen als het echt niet anders kan moet je procederen. Maar probeer dit ten koste van alles te voorkomen.

“All about Money”

Als je meer wilt weten over alle (financiële) onderwerpen die bij een scheiding aan de orde komen, kun je gratis mijn e-book “All about Money” aanvragen. In dit boek beschrijf ik alle ins en outs van een scheiding. Je kunt het boek aanvragen op mijn website. Je ontvangt het boek per e-mail.