Checklist voor een meegroei-ouderschapsplan

In een meegroei-ouderschapsplan komen scheidende ouders samen tot onderlinge afspraken, basis voor een duurzame naleving in het belang van de kinderen.

In de onderstaande niet limitatieve lijst staan een reeks van onderwerpen die we als NEO Bemiddeling gebruiken, om vader en moeder uit te nodigen om bij een scheiding in gesprek te gaan.

Een degelijk ouderschapsplan omvat 4 delen

1. De gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag: dit thema wordt uitgewerkt zodat dat ene zinnetje uit de wet een praktische en duidelijke inhoud krijgt. Bij NEO Bemiddeling omvat dit de lengte van een A4-tje, en somt een reeks van thema’s op waarover vader en moeder sowieso een gezamenlijke beslissing moeten nemen. Verder een aantal zaken waarvoor het aangewezen is dat de ouders samen in overleg beslissen.
2. De verblijfsregeling: rekening houdend met de leeftijd van de kinderen wordt het beurtelings verblijf van de kinderen bij de gescheiden ouders in detail uitgewerkt. NEO Bemiddeling beveelt de ouders aan om voor (heel) jonge kinderen te voorzien in een meegroei-verblijfsregeling waarbij de ouders zich formeel engageren om op vooraf vastgestelde tijdstippen over te gaan tot een evaluatie en een aanpassing van de verblijfsregeling.
3. De kostenregeling: een regeling met alles erop en eraan. Het gaat immers om veel meer dan het bepalen van een bedrag aan alimentatie. Zo worden bij NEO Bemiddeling de ouders wegwijs gemaakt in het belang van bvb domicilie, de impact van deze keuze op fiscaal vlak, een objectieve berekening van de onderhoudsbijdrage voor zowel verblijfsgebonden kosten als voor kosten die niets met het verblijf hebben te maken maar ook geen buitengewoon karakter hebben. Een lijst van buitengewone kosten wordt voorgesteld waarover de ouders zich kunnen bezinnen of ze deze al of niet wensen te dekken met een maandelijks bedrag of met een provisie. Als er wordt geopteerd voor het gebruik van een kindrekening: wat zijn de voor- en nadelen ervan. Verder gaat het over onder meer de bestemming van het kindergeld, het gebruik ervan. Ook wordt een duidelijke uitleg verstrekt het fiscaal voordeel van kinderen ten laste, de toelichting dat zowel vader en moeder een fiscaal voordeel genieten en afhankelijk van de verblijfsregeling de mogelijkheid te opteren voor fiscaal co-ouderschap.
4. Een meegroei-ouderschapsplan dat weerspiegelt hoe ouders vorm willen geven aan hun blijvend ouderschap, dus ook nà de scheiding. Het geeft een beeld van hoe ouders het opvoedingsproject van hun kind zien. Het is niet vanzelfsprekend (en ook niet altijd mogelijk) om hetzelfde project aan te houden. Iedere ouder legt eigen klemtonen en in elk huis gelden andere regels. En toch is het in het belang van het kind nodig dat ouders afspraken maken en komen tot een wederzijds begrip en respect voor elkaars verschillen.
   In de checklist hierna komt het vierde onderdeel aan bod. De checklist is het resultaat van een samenwerking met de Studiedienst van de Gezinsbond. De lijst is opgenomen in een lijvig e-boek dat je via deze link kan raadplegen.

Enkele tips

Tip 1: niets moet, maar probeer het onvoorziene te voorzien. Voer grondige gesprekken vooraf, zo vermijdt je ook latere discussies en wrevel

Tip 2: luister ook naar je kind(eren) en hoe zij zich voelen. Zij zijn een belangrijke gesprekspartner in dit verhaal.

Tip 3: Afhankelijk van de leeftijd, betrek het kind en zorg dat het zijn stem laat horen. Met het kind hierover praten is totaal anders dan het kind laten beslissen. De ouders beslissen maar houden in de mate van wat mogelijk is, rekening met de mening van het kind.

De checklist

Ouderlijk gezag/belangrijke keuzes

Het ouderlijk gezag wordt door beide ouders uitgeoefend

Hoe wordt de schoolkeuze bepaald?
Hoe worden medische keuzes gemaakt?
Hoe worden levensbeschouwelijke keuzes gemaakt?

Opvoeding en praktische afspraken

Wat vinden jullie belangrijk in de opvoeding van de kinderen? Denk aan normen en waarden en wat zijn jullie verwach­tingen hierin naar elkaar toe?

Welke afspraken maak je over praktische taken? Bv.: kleding kopen: afspraken wie koopt wat en met welk budget? Welke kledingstukken worden gedeeld? Wie doet de was van welke kleren?…
Halen van en brengen naar de jeugdvereniging, sportclub, hobby’s
Cadeautjes voor feestjes, verjaardagen, Sinterklaas, Kerstmis…
Bezoek aan tandarts, dokter, paramedici

Hoe bepaal je het zakgeld?

Welke ouder geeft wat, wanneer en hoeveel?

Eventueel het bedrag samen bepalen om opbod te voorkomen
Duidelijke afspraken over de besteding van het zakgeld
Wat als het zakgeld vroegtijdig op is?

Hoe vul je de vakanties met en van de kinderen in?

Ieder voor zich of bespreken per vakantie
Aard van vakantie? Bv. kamp
Welk budget?

Regels over de beeldschermtijd: tv/games/internet, gebruik smartphone

Wie houdt ID-documenten bij, en wanneer worden die aan de andere ouder bezorgd?

Onderlinge communicatie

Op welke wijze communiceren jullie met elkaar en over welke onderwerpen? (wijze van communiceren kan verschillen van onderwerp en/of dringendheid)

• Welke informatie via welk medium?
• Medium: heen en weer schriftje?, elektronisch via een app (bv KiT), telefonisch, face to face…

Plannen jullie formele overlegmomenten over specifieke thema’s in?

Over welke zaken informeren jullie elkaar als ouder?

Gezondheid en welzijn, nieuws uit de verblijfsperiode bij de andere ouder, schoolprestaties, vriendjes
Wie onderhoudt contacten met de begeleiders in jeugdvereniging, sportclub, hobby’s…?

Hoe zien jullie de contacten met de school?

Hoe eenzijdige beslissingen voorkomen?
Aanwezigheid op de schooloudercontacten?
Mag ook nieuwe plus-ouder aanwezig zijn?

Hoe informeer je elkaar in bijzondere situaties: doktersbezoek, ziekte, familiebijeenkomsten, verjaardagen, vakanties?

Wat doe je bij een crisissituatie met één van de kinderen? Bv. opvoedings- of gedragsprobleem

Bij onderlinge onenigheid

• Wat spreken jullie af bij dreigend conflict?
• Welke afspraken maken jullie om de kinderen zo min mogelijk last te laten hebben van een conflict?
• Is er een persoon die jullie kan helpen bij een conflict? Bv. een vertrouwenspersoon

Speciale dagen

Vaderdag

Moederdag

Verjaardag kinderen

Verjaardag ouders

Verjaardag grootouders

Plusouderdag

Beslissingen

• Wie beslist wanneer?
• Met of zonder overleg?
• Wat als jullie geen akkoord hebben?
• Huisregels
• Lichamelijke verzorging
• Kapper
• Kleding
• School (huiswerkcontrole, schoolkeuze: gezamenlijke beslissing met welke criteria, ouderavonden)
• Sport/hobby (keuze, regelingen, begeleiding en wisselingen)
• Medische zorg vastleggen van eenzelfde huisarts en tandarts
• Bijzondere en belangrijke besluiten
• Toediening medicijnen
• Beslissingen over inentingen
• Bijzondere vakanties
• kampen/toernooien
• studentenjob

Nieuwe partner

• Bij duurzame relatie nieuwe partner voorstellen aan kinderen
• Hoe gebeurt de kennismaking?
• Welke rol is er weggelegd voor de plus-ouder?
• Welke contacten onderhouden?

Grootouders

• Op welke tijdstippen zullen de kinderen hun grootouders zien?
• Hoe en door wie worden zij van belangrijke gebeurtenissen in het leven van de kinderen op de hoogte gebracht?
• Welke zorgtaken nemen zij nog op zich in de toekomst?

Verblijfsregeling: zie ook deze link van NEO Bemiddeling voor meer praktische informatie

• Waar zullen de kinderen gedomicilieerd zijn?
• Hoe verdelen ze de tijd tussen beide ouders?
• Hoe wordt het transport geregeld?
• Mag er van deze afspraken afgeweken worden, en hoe wordt daarover gecommuniceerd?

Evaluatie verblijfsregeling

• Een verblijfsregeling is geen ‘dwangbuis’, is niet enkel en alleen een ‘strikt kader’
• Bepalen jullie tijdstippen om als ouders de verblijfsregeling te bespreken?
• Zijn er omstandigheden die jullie weerhouden om de verblijfsregeling aan te passen en formeel te herzien? Ook kinde­ren kunnen aangeven wat ze graag zouden zien veranderen.
• Hoe gaan jullie om met vragen, meningen en verzuchtingen van de kinderen?
• Attentie: als ouders in onderling overleg, al of niet een bemiddelaar, hun initiële regeling herzien dan wordt best een aangepaste verblijfsregeling gemaakt en aan de rechtbank ter homologatie voorgelegd. Geen verplichting maar wel aangewezen.

Kostenregeling: zie ook deze link van NEO Bemiddeling voor meer praktische informatie

• Wie zal de kinderbijslag ontvangen?
• Moet er een onderhoudsbijdrage worden betaald, en hoeveel? Welke methode voor berekening wordt er gebruikt?
• Voorzie scharniermomenten waarop jullie de onderhoudsbijdrage evalueren en indien nodig aanpassen.
• Spreek duidelijk af welke kosten jullie beschouwen als buitengewone kosten en hoe die onderling verdeeld worden.
• Duidelijke afspraken over de procedure om buitengewone kosten te mogen uitgeven en of voorafgaandelijk akkoord vereist is.
• Verwijzing naar de Dienst voor Alimentatievorderingen (DAVO) als niet (tijdig) wordt betaald.
• Wordt er gewerkt met een kindrekening, en onder welke modaliteiten?
• Wie zal de kinderen fiscaal ten laste nemen?
• Kiezen jullie voor fiscaal co-ouderschap? En hoe kunnen jullie dit beiden controleren?

Evaluatie kostenregeling

Bijsturen of formeel wijzigen (enkele raadgevingen)
Een wijziging van de verblijfsregeling heeft een impact op de onderhoudsbijdrage voor het kind. Enkel de verblijfsge­bonden kosten zijn dan onderwerp van herziening.
Buitengewone omstandigheden buiten de wil van de ouders kunnen aanleiding zijn om de kostenregeling te herzien.
Als de eerdere afspraken inzake fiscale regeling worden gewijzigd, is het belangrijk om de herziene kostenregeling te doen bekrachtigen door de rechtbank.
Heb aandacht voor wijzigingen van ‘kinderen ten laste’ in de loop van een inkomstenjaar. De fiscus kijkt naar de situatie op 1 januari van het aanslagjaar en baseert zich mede op de gehomologeerde of geregistreerde ouderschapsovereen­komst.
Overstappen naar of van fiscaal co-ouderschap naar het fiscaal in mindering brengen van onderhoudsbijdragen heeft zo zijn gevolgen. Doe dit niet lichtzinnig en bekijk vooraf de impact ervan.

Evaluatie meegroei-ouderschapsplan

• Wanneer bijsturen?
• Welke werkwijze?

Een checklist als leidraad

De checklist is geen bijbel; het is een leidraad in de gesprekken tijdens de bemiddeling of tussen de ouders onderling.
Weet ook dat een ouderschapsplan niet is ‘gebetonneerd’; laat ruimte voor flexibiliteit en aanpassingen rekening houdend met de mogelijkheden van vader en moeder én het belang van de kinderen.

LET OP: DIT ARTIKEL IS VAN TOEPASSING OP BELGISCHE WETGEVING