Beide ouders schakelen rondom hun scheiding een advocaat in die moet helpen bij het oplossen van de conflicten.
Ouders hebben voor het afwikkelen van een scheiding verschillende opties, waaronder het contacteren van een advocaat of samen naar een mediator gaan. Wanneer gekozen wordt voor de weg via advocaten, kan in de praktijk het (alleen) werken met advocaten voor de kinderen soms onbedoelde negatieve gevolgen hebben.
Yoram is tien jaar oud. Zijn ouders maken vaak ruzie waar hij bij is. Zes maanden geleden hebben zij besloten om uit elkaar te gaan. Helaas stopt hiermee niet het ruziemaken. Aan de eerder bij de mediator gemaakte afspraken houdt geen van beiden zich.
Waar het eerst ging om wie er in het huis bleef wonen, gaat het nu om elke euro die ze elkaar ooit geleend zouden hebben, wie de kast had moeten krijgen, het bed, en de bank. Ook twisten zij over waar Yoram ingeschreven moet worden, over de zorgregeling die toch echt aangepast moet worden, en ga zo maar door. De ouders vragen ieder hun advocaat om het onderste uit de kan te halen. Yoram houdt zich vooral zo stil mogelijk en trekt zich steeds verder terug in z’n schulp. Op school durft hij er niet over te praten en recent wordt hij steeds vaker gepest door zijn klasgenoten. Ook dit durft hij niet met z’n ouders te delen omdat hij hen niet tot last wil zijn. Het liefst duikt hij gewoon weg in een hoekje.
Yoram is slachtoffer van een scheiding die steeds verder uit de hand loopt. Het kind raakt verstrikt tussen de conflicten tussen zijn ouders met alle gevolgen van dien voor zijn verdere ontwikkeling. Emoties van de ouders hopen zich op, waardoor zij niet meer rationeel tot besluiten kunnen komen. Zij vergeten om ook te luisteren naar Yoram en hem niet te belasten met zaken die op volwassen niveau spelen. Eerder luisterden zij wel altijd zorgvuldig naar hem en stonden zij als ouders naast elkaar. De scheiding en alle emoties die erbij zijn komen kijken, maakt dat zij steeds verder afdrijven van de bewuste ouders die zij altijd zijn geweest. En als gevolg hiervan komt Yoram steeds meer in de knel te zitten.
Waarom zou een advocaat de samenwerking met een Kindbehartiger moeten zoeken? Wat zou de toegevoegde waarde kunnen zijn?
Familierechtadvocaten Ingrid Vledder en Ariane Hendriks en Kindbehartiger Marieke Lips leggen het uit in deze blog.
Ingrid Vledder: “Wat ik vaak merk in conflicten tussen ex-partners is dat gaandeweg de standpunten verharden, zeker als je gaat procederen. In plaats van dat partijen nader bij elkaar komen werkt een juridische procedure vaak polariserend. Ik ben ervan overtuigd dat de meeste ouders echt denken dat zij in het belang van het kind handelen. Maar wat dit belang behelst, daar verschillen partijen fundamenteel over van mening. En ze denken ook allebei te weten wat het kind wil. Maar een kind jonger dan twaalf jaar wordt in de praktijk nauwelijks gehoord. De rechtbank is in dat soort gevallen nog wel eens geneigd om een onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming te gelasten. Op deze manier is er in ieder geval een raadsonderzoeker die met het kind gaat praten. Ik vind dat in lang niet alle gevallen ideaal. Een dergelijk onderzoek is tijdrovend; het leidt tot maanden vertraging, is duur voor de belastingbetaler en belastend voor de ouders.”
Ariane Hendriks: “In veel gevallen wil je eigenlijk alleen maar horen wat het kind in kwestie er zelf van vindt, maar wel in je eigen taal en de taal van de rechter. In dit soort gevallen zou het goed zijn als de rechtbank een Kindbehartiger zou aanstellen die binnen een redelijke termijn (bijvoorbeeld vier weken) aan de rechtbank rapporteert over de mening van het kind, waarna de procedure direct verder kan. Zo vroeg mogelijk aan de voorkant van het proces, zodat de positie van ieder kind veel eerder gewaarborgd kan worden zonder dat onnodig een Raadsonderzoek hoeft te worden ingezet of veel te laat wordt geluisterd naar de mening van het kind.”
Waarom is het voor de Kindbehartiger van waarde in dit soort zaken en wat kan de samenwerking betekenen voor de positie van het kind in juridische procedures?Marieke Lips: “Een casus zoals bovenstaand uiteen gezet, doet zich vaak voor. De intentie van veel ouders is absoluut niet om hun kind te belasten en zeker niet om het kind te schaden in zijn verdere ontwikkeling. Maar door de emoties die bij de scheiding komen kijken, kan het zijn dat het voor ouders lastig is de wensen van hun kind goed in ogenschouw te nemen en hier zorgvuldig naar te luisteren. Ook voor kinderen kan het lastig zijn goed om onder woorden te brengen wat het wenst en de eigen gevoelens in perspectief te plaatsen. Zeker wanneer de strijd binnens- en buitenshuis steeds verder oploopt. Vanuit een loyaliteitsgevoel durven zij dit soms niet, omdat zij bang zijn een van de ouders te kwetsen. Of zij uiten hun mening, maar dan wordt er bijvoorbeeld niet voldoende naar geluisterd, omdat het kind nog te jong zou zijn en zich er maar niet mee zou moeten bemoeien. Kinderen hebben echter voelsprieten en voelen spanningen en onuitgesproken verwachtingen feilloos aan. Maar zij overzien ook niet altijd het volledige veld waarin de scheiding zich afspeelt. En hoeven dit eigenlijk ook niet allemaal te weten. Juist hen iemand bieden die er voor hen is, is zo belangrijk. Sommige hulpverlening is direct erg zwaar, terwijl het juist zo belangrijk is om op laagdrempelig niveau en vroegtijdig naar een kind te luisteren, het verhaal samenhangend te verwoorden richting ouders en verzorgers, maar ook aan de advocaten en de rechtbank, als de scheiding in die fase terecht komt. Een brief schrijven aan de rechter of zelf op gesprek komen en niet weten wat er vervolgens met de informatie wordt gedaan, is lastig voor een kind en kan de nodige impact hebben. Zoals je schuldig voelen en je afvragen of jouw uitingen misschien wel de reden zijn geweest voor de situatie na de scheiding.
Allemaal elementen die juist door een professional, die ook de juridische taal spreekt, in perspectief kunnen worden geplaatst, zo vroeg mogelijk.
Een kind is beperkt handelingsbekwaam en heeft in beginsel geen eigen rechtspositie. Dit is ook om hen te beschermen: een kind hoeft gelukkig geen procespartij te zijn in de scheiding van zijn of haar ouders. Een kind hoort zo lang mogelijk kind te kunnen zijn, maar hoort ook die zaken die hem of haar aangaan op kindvriendelijke wijze terugvertaald te krijgen zodat het de situatie beter begrijpt. Een eigen belangenbehartiger voor het kind in een vroegtijdig stadium kan hierbij helpen, naast de rol van de advocaten voor hun cliënten
En, zoals Ingrid Vledder en Ariane Hendriks terecht aangeven, kan op tijd een Kindbehartiger inzetten naast beide advocaten voorkomen dat zaken zodanig uit de hand lopen, de mening van het kind eerder zorgvuldig geborgd wordt en dat onnodig zwaardere middelen hoeven te worden ingezet. Uiteraard zal dat in sommige zaken zeker nodig zijn, echter komen nu veel zaken ook onterecht in een zwaarder kader terecht wat voorkomen had kunnen worden.”
Door: Ingrid Vledder, Ariane Hendriks, Marieke Lips
IN SAMENWERKING MET MARIEKE LIPS, ARIANE HENDRIKS EN INGRID VLEDDER
