Heel wat van het gekibbel van partners die een nieuw samengesteld gezin runnen gaat over de vraag wie er op op de eerste plaats staat, de partnerrelatie of de kinderen?
In mijn praktijk kom ik grosso modo deze standpunten tegen:
De stiefouder vindt meestal dat de partnerrelatie op de eerste plaats mag staan. Of beter: dat de partnerrelatie bij momenten wel eens op de eerste plaats mag staan, ook als de kinderen er zijn.
“We kunnen ons leven samen toch niet voor de helft van de tijd on hold zetten?! Waarom nemen we niet eens gewoon een kinderoppas zodat we door de week ook eens onder ons twee weg kunnen?”
De argumenten van de stiefouder hierbij:
- “Jouw kinderen mogen best zien dat je voor mij gekozen hebt en met mij gelukkig bent.”
- “Het is niet gezond voor je kinderen om je zo op te offeren. Ze moeten hun plek kennen.”
- “Ik doe zo veel voor hen en geef al zo veel toe. Ik heb het recht om daar iets voor terug te krijgen.”
- “Ze komen heus niets tekort.”
De gescheiden ouder– partner van bovenstaande – begrijpt dit mogelijk wel, maar houdt eerder een pleidooi om (ook) af te stemmen op de kinderen. Zeker naarmate de stiefouder meer klemtoon wil leggen op de partnerrelatie.
Veel gebruikte argumentatie van deze partner:
- “Mijn kinderen hebben al zo veel meegemaakt; het is belangrijk dat ik er voor hen ben.”
- “Ik zie hen al zo weinig.”
- “Ik moet er zijn voor mijn kinderen, anders roept mijn ex me op het matje”
- “In de kinderloze weken hebben we tijd om samen dingen te doen. Je wist toch dat ik kinderen heb?”
- “In mijn vorige relatie was ik erg afhankelijk. Dat zal me nu niet meer overkomen. Ik laat me niet meer dicteren door een partner wat ik moet doen of laten.”
Wat als je zowel stiefouder als gescheiden ouder bent? In de praktijk hoor ik mensen daarbij allerlei standpunten innemen. Enkele getuigenissen:
“Mijn partner heeft gemakkelijk spreken: haar kinderen zijn bijna altijd bij ons, maar ik zie die van mij slechts 1 weekend om de veertien dagen. Als zij er zijn wil ik echt geen compromissen sluiten. Ik wil er echt voor hen zijn.”
“Kinderen moeten hun plaats kennen. Dat heb ik geleerd uit mijn vorige relatie toen ik ook een nieuw samengesteld gezin vormde. Mijn dochter vond mijn toenmalige partner maar niks en ik liet me daardoor beïnvloeden omdat ik bezorgd was om haar en me schuldig voelde. Ze ging samen met ons uit eten en als ze er geen zin in had, annuleerde ik onze zaterdagmiddaguitstap. Uiteindelijk liep die relatie op de klippen. Ik heb mijn lesje wel geleerd. Nu heb ik terug een nieuwe partner en ik heb mijn dochter heel duidelijk gezegd: ‘ik kies voor deze man, je mag dat leuk vinden of niet, ik zal er voor jou zijn, maar ook voor hem.’ Vanuit die optiek vind ik dat de partner op de eerste plaats staat. Of eigenlijk: dat ik op de eerste plaats sta en mijn eigen keuzes mag maken. Kinderen heb je niet om te blijven pamperen, ze moeten uiteindelijk zelf het leven aankijken en hun weg gaan. Mijn huidige partner heeft zelf ook een dochter, maar laat zich erg door haar en zijn schuldgevoel beïnvloeden, zoals ik dat vroeger deed. Ik probeer hem uit te leggen dat dat niet gezond is, maar hij luistert niet. Ik voel me zo machteloos en gefrustreerd hierdoor.”
“Mijn kinderen hebben het veel moeilijker dan zijn kinderen. Dat komt omdat er heel veel conflicten zijn met mijn ex-man en de kinderen daar onder lijden. Op vrijdagavond als er gewisseld wordt en ze weer bij ons zijn, zijn ze onrustig en soms echt onhandelbaar. Bij zijn kinderen loopt dat zo niet. Ik vind dat zelf heel jammer en wou dat het anders was. Als mama wil ik er dan echt voor hen zijn. Ik wil hen de tijd geven om weer thuis te komen. Maar mijn man vindt dan dat ik te toegeeflijk ben en hem en zijn kinderen niet meer zie staan op zulke momenten.”
Wie heeft gelijk?
Laat ons eerst kijken hoe deze vraag zich stelt in een traditioneel gezin.
Als een koppel kinderen krijgt, vinden we het logisch dat veel van de aandacht naar de kinderen gaat. Toch is het niet zo dat alle aandacht heel de tijd naar de kinderen gaat. Zeker naarmate de kinderen ouder worden – maar ook als ze nog jong zijn – is het nodig dat ook de partnerrelatie voeding krijgt en dat het koppel kinderloze tijd inlast. Zoniet zijn ze alleen maar ouders en niet langer geliefden. En dat blijkt een uitstekend recept voor relatieproblemen.
In een traditioneel gezin is het daarom zo dat partnertijd ook in het belang is van de kinderen: ouders laden zo hun batterijen op en dit komt het gezin ten goede.
In een samengesteld gezin liggen de kaarten anders: partnertijd komt de niet-gezamelijke kinderen niet altijd ten goede. Zeker als deze kinderen problemen hebben met de scheiding of als ze zich niet veilig voelen door de nieuwe gezinstoestanden of hun ouder missen, hebben ze hierin extra aandacht en ondersteuning nodig. Dat geef je hen niet door een avondje uit met je partner.
Toch is het in een nieuw samengesteld gezin ook zo dat het niet gezond is wanneer er geen aandacht naar de nieuwe relatie gaat. Anders spreek je van een één-oudergezin met een stiefouder als een vijfde wiel aan de wagen. Ik heb nog nooit een stiefouder ontmoet die rust vond in die positie.
De partnerrelatie is doorgaans veel priller dan bij ‘traditionele’ koppels en dat terwijl er meer uitdagingen op het bord liggen. Bovendien is die relatie de bestaansreden van het samengesteld gezin: zonder de vonk tussen de twee partners zouden al deze mensen niet onder één dak leven en zich aan de gewaagde oefening moeten begeven om posities te zoeken ten opzicht van elkaar. Een slabakkende partnerrelatie haalt alle motivatie weg om je best te blijven doen.
Het fundament van het gezin
In een traditioneel gezin is het fundament de partnerrelatie. De kinderen komen uit die partnerrelatie voort en hebben er baat bij dat er af en toe aan dat fundament gesleuteld wordt.
In een nieuw samengesteld gezin bestaat het fundament uit zowel de partnerrelatie als de ouder-kindrelatie. Beide relaties vragen exclusieve aandacht.
Trachten antwoorden op de vraag welke relatie het belangrijkste is levert in mijn ogen alleen maar verliezers op. Beide relaties zijn belangrijk.
Weiger je het dubbele fundament onder ogen te zien, dan kan je je aan deze problemen verwachten:
- Een stiefouder die zich niet neerlegt bij het feit dat ook de ouder-kindrelatie deel uitmaakt van het gezinsfundament, gedraagt zich niet als een volwassene. Hij komt op de kind-plek te staan zodra hij begint te eisen dat ook met zijn behoeften rekening gehouden wordt. Die behoeften zal de partner nooit kunnen vervullen en er zal altijd spanning blijven bestaan.
- Een gescheiden ouder die alleen maar afgestemd is op de noden van het kind en daarin geen ruimte maakt voor de nieuwe partner heeft vaak kinderen die op de partnerplek staan. Dit belast niet alleen de kinderen, maar maakt het ook onmogelijk voor de stiefouder om de juiste plek in te nemen. Deze zal altijd blijven mopperen.
Hierbij mijn advies om goed met het dubbele fundament om te gaan
- Realiseer je dat je in een nieuw samengesteld gezin woont en dat de gezinsstructuur anders is. Hierdoor klopt je buikgevoel over relaties niet altijd. Als je jezelf een speelbal laat zijn van die buikgevoelens en bijbehorende impulsen, streef je als het ware naar een traditioneel gezin en dat zal je nooit lukken. Je hebt een nieuw kompas nodig.
- Erken dit hardop ten aanzien van elkaar zodat je niet hoeft verstrikt te geraken in een concurrentieslag. Stop met naar elkaar te wijzen, zie onder ogen hoe jij en je partner elk een andere positie innemen en dus ook elk andere behoeften, belangen en kwetsbaarheden hebben.
- Vanuit de verbinding die jullie daaruit samen kunnen opbouwen, kunnen jullie samen kijken hoe je de tijd beter kan verdelen zodat ieder zich gehoord en begrepen voelt.
Ik wens je veel succes met deze uitdaging! Als je hem echt aangaat, garandeer ik je dat je aan een beter samengesteld gezin werkt met meer respect, harmonie en begrip voor elkaar.
Op mijn website vind je nog veel meer gratis tips en advies om je samengesteld gezin te verbeteren.
Cindy Schepers
